Köstence (Kostince)

Köstence (Kostince) hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Bulgarlar zamanında ismi Ispavod idi, yani Allah suyu. Bu şehirde kudret ılıcası olduğundan Ispa-voda derlerdi. Sırp taifesi bu şehre Köstence derlerdi, yani ılıca derlerdi, ama bu şehir aziz iken Bulgar, Voynuk ve Sırp kavmleri bu şehri bila teşbih Kudüs-i şerif kadar ziyaret ederlerdi. Zira burada bir baş papas var idi. İrim Papa gibi 300 sene sapkınlık içinde vücudunu çürütüp bütün kafirleri Hazret-i Yahya dininden caydırırdı, ama nefis mücadelesi ve perhiz ile o dereceye varmıştı ki kırk günde bir badem, bir zeytin yer ve bir kase süt içerdi. Bu perhizle nice gizli şeylerden haber verirdi. Hatta haşa sümme haşa "Allah'ın oğlu Mesih gelir" diye haber vermişti.

Tanrı'nın hikmeti Hazret-i İsa babasız olarak Hazret-i Meryem'den [146b] dünyaya gelince bu melun papazın gizli şeylere hükm ettiği muhakkak olduğundan bütün Rumeli kefereleri bu rahibe inanıp güvendiler ve dibelik küffarlar buna sevgiyle bağlanıp nice kere yüz bin kefereyi Yahya dininden çıkararak İsa dinine davet ederdi, ama bütün gizli ve acaip ilimlere ve hesapsız türlü fenlere sahip idi. Hatta 7.000 ruhban, patrik, kıssis, papas, papa, ladika ve rahip melunları dinsiz hizmetçileri var idi.

O zamanlarda bu papaz Bulgar dilini, Sırp dilini, Voynuk ve Çakuna dilini, Hırvat, Boşnak, Leh, Rus, Latin, Çek ve İsfeç dillerini 300 yılda meydana getirmiştir. 7.000 adet hizmetçilerine bu dilleri öğreterek vilayet vilayet bu hizmetçileri gönderdi. Her ülkede papaslara ve diğer Hıristiyanlara öğretti.

Hazret-i Yahya zamanında ve Hazret-i İsa'nın çocukluk yıllarında bu çeşitli diller kafiristana yayılıp kullanılır oldu. Bu yüzden anılan papaz da Köstence şehrinde meşhur oldu.

Bütün kafiristandan bu bıtrik kafire adaklar gelip o kadar Karun malı topladı. Sonunda o hesapsız mal ile bu şehri öyle imar etti ki Kudüs yerine Bulgar ve diğer kötü işli murdar kafirler bu şehri ziyaret ettiler. O papazın ismiyle bu şehre Hazret-i Yahya zamanında Ladika derlerdi.

Hatta Hazret-i İsa halifelerinden Semun adlı bir havari bu Ladika şehrinde Ladika papaz ile tanıştı. Ladika papaz havarinin gelişi şerefine nice yüz bin milyon mallar harcayarak büyük bir kilise yapıp saf gümüş döşedi ve Meryem Ana'ya hibe eyledi. Sonunda o kilise Hazret-i Risalet dünyayı şereflendirdikleri o mübarek gecede o Ladika Kilisesi zelzeleden yıkılıp yerle beraber oldu. Hala yapı kalıntıları Rila Dağı eteğinde görülmektedir.

Sözün kısası, bu Ladika ölüp Bulgar'ın devletleri ters yüz olup bu şehir nice devletten devlete geçti. Sonunda ( ---) tarihinde Gazi Hudavendigar zamanında Despot Kraloğlu Yıvan Ban korkusundan bu şehre bir dayanıklı bir kale yapıp sağlamlaştırdılar. Hudavendigar bu kalenin yapıldığını duyuncaş

"Yolumuz üzerinde bu gur (mezar) iki olmasın" için yer götürmez sayısız asker ile Gazi Balaban Paşa'yı başkumandan etti. Bu kaleyi kuşatıp aman ve zaman vermeyerek yedi günde Muhammedi kılıç ile feth eyledi ve 773 [1370-71] tarihinde kalesini yerle beraber eyledi.

Hala nursuz kalenin duvarlarının yapı kalıntıları açıkta bellidir. O zamandan beri Köstence adıyla anılan bir kasabadır. Rila Dağı uzantısı derelerinde bir geniş öz içinde bağlı ve bahçeli bakımlı kasabadır.

Rumeli toprağında (---) hassıdır. Subaşısı hakimdir. Ve 150 akçe payesiyle kazadır. Tamamı 47 adet köylerinden kadıya senede iki kese hasıl olur.

Kethüdayeri ve serdarı vardır, ama müftüsü, nakibi ve ayanı yoktur. Hepsi yedi adet mahalle ve 700 kiremitli basit haneleri vardır. Zira zulümden ve dere içi olduğundan havasının ağırlığından o kadar bakımlı değildir.

Tamamı dokuz mihraptır. Bunlardan çarşı içinde kiremit ile örtülü bakımlı bir camii vardır ve minaresi kargir uzun boylu yapıdır. Bundan başka mahalle mescitleri vardır. Ondan sonra,

Tamamı üç adet sıbyan mektebi, bir ham ve on kadar dükkanı vardır, ama hamamı ve başka imaretleri yoktur, ama bahçeleri gayet çoktur.

Köstence ılıcasının özellikleri: Derli toplu bir küçük kubbeli ılıcası var. Suyu o kadar sıcak değildir. Gümüş cinsini altın gibi sarı eder. Havuzu gayet küçüktür.

Beğenilenlerinden; bir şeyi meşhur değildir. Mahbub ve mahbubesi yoktur. Kadınları tamamen beyaz aba ferace giyerler. Halkının genellikle işleri ve gelirleri aba ve ihram dokumaktır. Nicesi de demircilik ederler. Zira dere ve tepelerinde demir madenleri samakovu, yani çarkları vardır. Çekiçlerini su çarhları vurur. İnşaallah yeri geldiğinde anlatılır.

Genellikle halkı Bulgarca, Voynukca ve Sırpça konuşurlar. Zira Bulgar dili bu şehirden yayılmıştır. [147a] Bu dili icat eden Ladika adlı papaz burada ölmüştür. Onun için bu şehir halkı tamamen Bulgarca bilirler. ( ---) ( ---)

Bulgar dili, yani küffar kavmi(---) (---) (---).

Gerçi bu gibi saçma sapan dilleri yazmada fayda ve belirtmede mana yoktur, ama alem seyyahı ve Ademoğlu nedimi olan kimselere ekmek, su isteyecek kadar ve kendine bir zarar geleceğini anlayacak kadar çeşitli dillerden bilmeli ki kendini tehlikeden kurtarabile. Zira her şey'in bilinmemesinden ilmi yeğdir. Onun için bu Bulgar bu mahalle yazıldı, ama Latin dili gibi fasih değildir.

................ (10 satır boş) ….............

Bu kasaba Rumeli diyarında ikidir. Biri de Karadeniz kıyısında Babadağı yakınında Köstence benderi derler. Buna Samakov Köstencesi ve Bana Köstencesi derler. Zira Samakov Kasabası bu Köstence'nin batı tarafında yayla aşırı bir konak yerdir, ama korkulu ve tehlikeli yoldur ve haydut mekanı çetin beldir.