Segedin (Szeged)

Segedin (Szeged) hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Sırp dilinde ismi (—), ama Süleyman Han ile kâfirleri çok savaşıp fethinde zorluk çekildiği için Süleyman Han,

"Şu seg (köpek) dinler dahi kale vermezler mi?" derken Allah'ın emriyle kale fetholup ismine seg din, yani dine ihanet eden köpek kalesi demek olur.

Yapıcısı Orta Macar Banı Pranso Ban'dır. Daha sonra 932 [1526] tarihinin Zilhicce'sinde Serdar-ı Muazzam Maktul İbrahim Paşa saadetli Süleyman Han'dan bir konak ileri kapukuluyla ve 40 bin kadar Müslüman askerle öncü asker olup giderken Segedin Kalesi'ne 3 merhale kaldığında kale çevresinin yağmalanmaması için Sirem ve Semendire gazileri ile Gazi Balı Bey'i ileri gönderip o kadar çok mal alırlar ki hesabını Allah bilir.

Ardından Serdar İbrahim Paşa da kale dibinde metrise girip cenge başlayıp 3 gün 3 gece cenkten sonra Süleyman Han derya gibi asker ile gelir. Yine şiddetli savaşlardan sonra kâfirler yumuşayıp kaleyi vere ile verip aman ile silâhsız 6 bin kadar kâfirlerin hepsi Sonlok Kalesi'ne giderler. Segedin Kalesi'nin kiliseleri Vüdd ve Süvâ' ve Yeğûs "Tanrılarınızı, Vedd'i, Süvâ'ı, Yeğûs'u, Ye'ûk ve Nesir'i bırakmayın dediler" [Kur'ân, Nûh, 23] putları gibi putlardan ve şirk pisliğinden temizlenip Müslüman mabedi olur.

Daha sonra, ileriyi gören ve işin sonunu düşünen Süleyman Han görse ki bu kale gayet yerinde yapılmış, ama gayet küçük kaledir. Hemen Koca Mimar Sinan'a ferman edip bu kalenin taşrasına bir kat daha şeddadi kârgir tuğla [81a] yapı güzel bir kale yaptırmıştır ki görenin aklı gider, sanki İskender Seddi'dir. Osmanlı kale yapamaz derler, vallahi istediğinde Yecuc Şeddi ve Kahkaha Şeddi gibi kaleler yapar. Ama Osmanoğlu'nun aslı Mâhan Vilâyeti Tatarıdır, imaristanı sevmez. Hemen bir kaleyi ve bir ülkeyi alıp harap etmeye başlar.

Segedin Kalesi'nin şekli

Büyüklüğü çepçevre tam 4 bin adımdır ve toplam 7 adet sarp ve sağlam büyük kuleleri var. Ve her kulesi birbiri içinde beden beden kulelerdir. Bunlardan Su Kulesi, Tise Nehri kenarındaki büyüktür. Ve her kulede kırkar ellişer adet irili ufaklı şahane topları vardır.

Ve iki kapısı var, biri doğu tarafında bağlara ve bahçelere bakan kapı daima kapalı durur, gerekli olduğunda açılır. Biri de kuzey tarafta Sonlok Kapısı'dır.

Kalenin doğu tarafı duvarını Tise Nehri döver. İskele o taraftadır ki bütün Tise ve Tuna gemileri oraya yanaşırlar. Ancak Tise Nehri gayet taşkın gelip kale duvarını yer yer harap etmiştir, zira bu kalenin dört tarafındaki hendeğini Tise Nehri dolaşır. Kâfirden kalan kalesi hâlâ iç kaledir. Ve taşra kalesinin içi o kadar mamur ve canlı değildir. Ancak Süleyman Han'ın eski tarz bir camii ve bir sanatlı minaresi var.

Kale duvarının iç yüzü dolma topraktır. Ve taşra varoşu etrafı çepçevre dolma rıhtım şeddadi palanka duvardır. Ve 300 adet şindire tahta örtülü tek ve iki katlı evleri vardır.

Ve 1 hamamı, 1 hanı ve küçük büyük 11 adet kiliseleri var, ama viran kilisesi çoktur. Ve 200 adet dükkânları, 1 medrese, 2 tekke ve 2 adet sıbyan mektebi var

Varoşunun çevresini Tise Nehri dolanır, bunun hendeğini de Tise Nehri kuşatmıştır.

Kısacası Koca Süleyman Han acayip sağlam kale inşa etmiştir, ama beceriksiz yöneticiler elinde viran olmadadır.