Harkova (Hirgigo)

Harkova (Hirgigo) hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Bu kale Harkova Kalesi'nden daha önce büyük şehir ve eski kale imiş. (---) tarihinde bu da Özdemir Paşa fethidir. Süveyş Denizi kıyısında bir hayli büyük şeddadi taş yapı eski kaledir, ama o kadar sağlam ve mamur değildir. Çepçevre büyüklüğü 4 bin adımdır ve dörtgendir. 7 kulesi ve 6 kapısı var, Başkule Kapısı, Hurde Kapısı, İskele Kapısı, Cebel-i Cıda Kapısı, Şeyh Mazlum Kapısı ve Su Kapısı.

Deniz kıyısına yakın köşede iç kale başka bir marnur bir kaledir. Büyüklüğü 600 adımdır. Derviş Ağa tamir etmiş bir sağlam ve yeni iç kaledir. Ama dış kale de böyle tamire ve bakıma muhtaçtır. Yalın kat kalelerdir, iç kalenin birkaç şahi darbzen topları vardır.

Paşanın bu kalede bir mükellef ağası 200 adamıyla kaymakamlık eder. Paşaya senede 100 kese muhasebe verir. Kendine de 50 kese kar kalır. 150 akçe payesiyle bir mübrim kazadır. Paşa imamları hükmeder. Ve kale dizdarı var. Ve neferleri paşa ağalarıdır, aydan aya maaşlarını paşadan alırlar, iyi tedariktir. Ve genellikle paşa ağaları burada kalırlar, zira Musova bir pis ova ve ada yerdir, suyu gemilerle bu Harkova'dan gider.

Bu kalenin dört tarafı eşme kuyulardır. Hepsi ab-ı zülalden nişan verir temiz sulardır. Daha önce suları korumak için bu kaleleri yapıp eli vilayeti kaleler sebebiyle ele geçirip dört tarafını yağmalayıp ganimet mallarıyla gelip bu kaleye sığınıp kalırlarmış. Gayet yerinde yapılmış cankurtaran kalesidir, zira etrafında Kara Zenci asileri çoktur.

Bu Harkova Kalesi içinde toplam 700 kargir, kamıştan ve çalı çırpıdan evler vardır, hepsi toprak örtülüdür.

Ve 20 kadar dükkanı vardır. 7 kahvehane, bozahanesi ve 1 hanı vardır.

Ve 1 Özdemir Camii ve 7 mescidi var, başka bir yapı yoktur. Hamam bu diyarda lazım değildir, zira halkı gece gündüz çıplak gezip tere batarlar, sanki hamam içinde dururlar, bir acayip ve garip şehirdir.