Hazret-i Yunus Nebi Ziyaretgahı

Hazret-i Yunus Nebi Ziyaretgahı hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Muhammed ibn İshak ve Müfessir İbn Abbas Allah ondan razı olsun, onların görüşlerine göre Hazret-i Yunus En'âm suresindeki âyet-i şerife ifadesince peygamberdir. Gönderildikleri toplumlar kendisine inandıkları için onlardan yüz çevirip ticaretle geldiği Akdeniz kıyısındaki Sayda Şehri'nde halkı dine davet eder, onlar da davetini kabul edip İslâm ile şereflenirler. Bir kısım ümmetleriyle ticaret etmeye Mağrip ülkelerine gitmek için bir gemiye binerler. Yaratıcı'nın hikmeti deniz dalgalarına tutulurlar. Sonunda gemi dalgalardan kurtulmak için hafiflesin diye kur'a ile epey bir insanı denize atarlar. Allah'ın emri, kur'a kısmeti Hazret-i Yunus'un tâliine gelip Yunus Nebî'ye aman vermeyip denize atarlar. Hemen o mahalde ibretlik bir balık Hazret-i Yunusu yutup gider. Ama o âlemin Yaratıcısı Yunus Nebî'nin duasını kabul etmek için Hazret-i Yunus'u balık karnına düşürdü. Zira Hazret-i Yunus Musul Şehri kavmine gücendiğinde,

"İlâhî, bu kavimden beni kurtarıp yedi deryâyı dolaşam" demiş idi.

Duası kabul olup Yunus Nebî balık karnına girince fakir balık neye uğradığını bilmeyip şimşek gibi Akdeniz'in Sebte Boğazı'ndan taşra çıkıp Muhit Denizi'nden Alman Denizini, Magalyan Denizi'ni, Okyanus Denizi'ni, Girdab Denizi'ni, Kızıldeniz'i, Umman Denizi'ni geçip Hürmüz Denizi'nden Şat Nehri'ne girip zavallı balık Hak emri ile Şat kenarında Musul Şehri'nde can havliyle kırkıncı günde Yunus Nebî'yi ağzından çıkarıp Yaratıcı'nın emriyle Yunus Nebî üzerine kabak yaprakları gölge salıp Hazret-i Yunus çıplak iken şiddetli sıcaklardan korunur.

Bazı tefsirciler (—) suresindeki "Onun için, geniş yapraklı bir bitki yetiştirdik." [Kur'ân, Saffat, 146] âyeti tefsirinde kabak ilk defa Hazret-i Yunus için bu Musul Şehri’nde yaratıldı, derler.

Ve anılan balık 40 gün Hazret-i Yunus ile dostluk ettiğinden nice sene Şat Nehri içinde yüzüp her an Hazret-i Yunus'u ziyarete gelip Hazret-i Yunus balığına yiyecek verirdi; hâlâ ol balıklara Yunus balığı derler Akdeniz'de ve Karadeniz'de gayet çoktur, esmer bir tür zararsız balıktır. Her sene nice bin Yunus balıkları Akdeniz'den Muhit Denizi'ne [Okyanus], oradan Şat Nehri'ne girip Musul'da Hazret-i Yunus'u ziyarete gelir balıklara çok rast gelmişlerdir.

Daha sonra Hazret-i Yunus Musul kavmini dine davet edince hamd ü senâ ile İslâma geldiklerinden Musul halkına Humeydiye kavmi derler. Akra, İmâdiye, Hakkâri, Dühük ve Cezîre Şehri kavimlerinin tamamına Humeydiye kavmi derler ki Hazret-i Yunus Nebî bu Humeydiye kavmine gönderilmiştir. Sonra Akra halkını dine davet eder. Bu hakir [404b] Akra seyahatini ettiğimizde Hazret-i Yunus'un menkıbeleri Akra özelliklerinde gayet ayrıntılı olarak yazılmıştır, tekrarında âlem yoktur,

Hazret-i Yunus yine Musul Şehri'ni gelip "Rabbine dön." [Kur'ân, Fecr, 28]; emrine uyarak Hak huzuruna gider. Humeydiye kavmi Yunus Nebî'yi Musul Şehri'nin doğusunda Şat Nehri aşırı köprü başında defnettiler.

Hazret-i Yunusu yutan balık da o gün kendini Şat'dan dışarı atıp sürünerek tâ Hazret-i Yunus kabrinin yanına varıp zavallı balık ruhunu teslim eder, Humeydiye kavmi bu balığı Yunus Nebî yanında gömerler.

Sonra Humeydiye kavmi Yunus Nebî üzerine derli toplu bir türbe yaparlar. Hicretten sonra Hazret-i Ömer bu Musul Şehri'ni kefere elinden fethedince Hazret-i Yunus kabrini de genişletip bir cami inşa eder.

Ondan sonra eski sultanlardan Sultan (—) (—) cami-i şerifi yeniden genişletir. Hazret-i Yunus'un mübarek kabrini camiin içine alır. Mihrabı solunda bir perdeli kapıdan içeri girip 11 ayak taş merdiven ile inilir bir nurlu kabir etmiştir ki insan türbe içine girdiğinde bütün uzuvlarına titreme gelir, ondan bellidir ki Hazret-i Yunus Nebî kabridir, Allah'ın salâh ve selâmı üzerine olsun.