Mansure

Mansure hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Bu mamur Mansure şehrinin özellikleri bu yüzden yazıldı ki Mısır ikliminde başka kaşifliktir. Ancak büyük hükumet olmakla ve vilayet Urbanı ara sıra ayaklanmaları sebebiyle Mısır'ın mirlivalarına ihsan olunur oldu. Bir mirimiranlık mertebesi yüksek hükumettir. Yönetimi altındaki köylerde asla timar, zeamet, alaybeyi ve çeribaşı yoktur. Ancak mutasarrıf olduğu eyaletinde toplam 787 parça mamur ve şenlikli köy, kasaba ve şehir vardır. Hepsi iltizam ile zapt olunur. Bu anılan köylerden her sene padişaha 3 bin kese çıkar. Mirliva kendine 500 kese alıp 500 askeri ile ve Mısır'ın 7 bölük muhafazacı askeri ile vilayeti zapt u rapt edip padişah malı tahsil eder. Paşa tarafından gılal ağası ve miri gılalı yoktur, ancak mal verirler.

Bir hakimi dahi mollasıdır. Padişah tarafından 300 payesiyle sadaka olunur şerif kazadır ki sitte-i ali mansıplarının biri de bu Mansure'dir. Birkaç kere 500 akçe mollalara arpalık olarak verilmiştir. Adaletle senede 30-40 Mısır kesesi hasıl olur. Nahiye köyleri toplam 320 parçadır. Hala bu temiz toprakta Mit Gamr kazası 150 akçe şerif kazadır, bu Mansure'ye eklenmiştir, ondan da 10 kese piştahta mahsulü hasıl olur.

Bu Mansure'nin bir hakimi de padişah malı verir mültezimidir ki her sene malı yazlık, kışlık, tült-i evvel ve tült-i sani 20 Mısır kesesi mal verip kendine de 8 veya 10 kese faizi olur, eğer Cenab-ı İzzet mahsulatını ziyade ihsan ederse, 20 kese faizi olur.

Bu şehirde dört mezhep müftüleri, nakibüleşrafı, ayanı eşrafı, Mısır yeniçerisi serdarı, azeban serdarı ve dört bölük çavuşları vardır, ama kapukulu serdarı ve sipah kethüdayeri yoktur. Ancak askeri taifesi gayet çoktur.

Şehri Nil kenarında kuzeye nazır doğudan batıya uzunlamasına, mamur, şenlikli, bağlı bahçeli, gül, gülistan, reyhanlı ve cennet bahçesi gibi bostanlı 9 bin süslü hane ve saraylarla bezenmiş şirin bir şehirdir. 1 mil uzak yerden insan bu şehre baktığında hoşuna gidip safa eder. Temaşasında bile ruh vardır. Daima nur parlar büyük evliyaların nazargahı bir şehirdir.

…

6 adet medrese, 70 adet sıbyan mektebi, 40 yerde sebil, 2 hamam, biri Nil kıyısında, biri de ona yakın hoş havalı hamamdır; başka hamamı yoktur.

Toplam 18 adet mamur hanı vardır. Evvela Emir Dilaver Hanı, Emir Mustafa Hanı, Mahmudiye Hanı, Kenaniye Hanı, Emir Ahmed Hanı, Avrat Hanı, Maliki Hanı, İbn Yasin Hanı, Şeyh Abdülvehhab Hanı, Müslümani Hanı, Kadı Nasreddin Hanı, Kadı Ahmed Hanı, Nil Hanı, Kaffasin Hanı, Haşeb Hanı ve İbn Huteybe Hanı. Bu hanlar mamur hanlardır, ama kargir yapı değildir. Ve 22 rab derler evli olan fukara odalarıdır, 40-50 oda bir handadır, ona bu diyarda rab derler.

Ve 14 siyaruh (?) vardır. Ve 7 masara vardır, yani yağ değirmeni vardır. Ve 75 at değirmeni var.

Toplam 40 kahvehane ve 1.150 dükkan vardır. Genellikle mahlukat cinsleriyle dolu uzun çarşıdır. Bedesteni yoktur, ama yeryüzünde ne varsa burada vardır, bunun hanlarında ve pazarında mevcuttur. Haftada bir kere bir büyük pazar olup 40- 50 bin adam toplanır. Buğday pazarı, balık pazarı, at pazarı, koyun pazarı, sığır pazarı ve meyve pazarı başka yerlerde pazardır. Ama avrat pazarı Nil kenarında olur, pazarını tamam edenler hemen orada Nil'e girerler, garip ve acayip pazardır. Bu pazar yolları temiz değildir, ama başka pazar yolları pak, doğru yollardır. Bütün çarşılarının üzerleri hurma ağaçlan kirişleriyle örtülü tavandır, şiddetli sıcakta gayet latif yerlerdir.

Bu şehir Nil kenarınca boyu 1.100 adımdır. Suyu ve havasının güzelliğinden mahbub ve mahbubesi beğenilir. Halkı gayet garip dostudur ve zengin ayanı kibarı vardır. Misafirlere ve komşularına nimeti boldur. Özellikle Dilaver kaşifin gece gündüz kapısı önünde fukaraya nimeti bolca dağıtılır, hanedan sahibi salih adamdır. Koca Mustafa Ağa da öyledir, misafir ve fakirlere ikram eder. Bu şehrin müfessir, muhaddis, ulema ve sulehası gayet çoktur, vesselam.