Kuveylan (Müveylah) (Al Muwaileh)

Kuveylan (Müveylah) (Al Muwaileh) hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

(—) tarihinde Sultan Süleyman zamanda, Hadım Süleyman Paşa eliyle yapılmıştır. Deniz kıyısından uzak bir düz kumsal yerde dört köşe şeddadi taş yapı sağlam bir kaledir. Ve Mısır'dan Mekke'ye kadar böyle büyük bir kale yoktur. Çepçevre büyüklüğü 600 germe adımdır. 8 kulesi vardır. Kuzeye bakar bir demirli sağlam kapısı vardır. Kemeri üstünde celî hat ile Süleyman Han tarihi vardır. Bu kalenin de hendeği yoktur.

Mısır müteferrikalarından dizdarı, 70 adet hisar eri ve 7 bölükten mustahfızları vardır. Kale içinde 80 Arap evi, 1 camii ve 1 hamamı vardır. 20 kadar dükkânı vardır. Ve kale kapısı önünde bir nabıka ağacı vardır, gayet büyük ağaçtır.

Kale içinde âbıhayat su kuyusu vardır. Su dolapları ile sığırlar çekip kale dışında olan bürkeler dolup tüm hacılar ve hayvanlar içerler. Kalenin dört tarafında olan hurma bağlan içinde nice âbıhayat su kuyuları vardır.

Hacılar bu kaleye gelince bir yaylım hoş geldin tüfenkleri ve toplar atılıp şenlikler oldu. 2 gün burada da oturulup o gece Bedr-i Huneyn'deki gibi fanus ve meşale şenliği oldu ki karanlık gece aydınlık gündüz gibi oldu.

Bunda da ordu pazar kurulup dört taraf köylerinin seçkin ve müstesna zamane güzeli kadınları yiyecek ve içeceklerini pazara getirip satarlar. Öyle bolluk olur ki anlatılmaz, 1 yem 1 paraya, 2 koyun 1 altına ve 6 bağ ot 1 paraya olur. Ezlem'den bu mahalle kadar Mısır sınırıdır, şerif hükmünde değildir. Mısır şeyhlerinden Şeyh (—) direğindedir. Ve bir şey kaybolsa şeyhe ödetirler.

Bu Müveylah Kalesi'nden başka deniz kıyısında eski Müveylah vardır. Kalesi biraz haraptır ve hem küçüktür. Viran olmasının sebebi, bir gönlü yaralı derviş Kabe'den buraya gelince hasta olup yatarken çok altını vardır, düşüncesiyle öldürmek için yaralarlar ve esvabını ararlar, ancak cebinde ancak bir peksimet bulurlar. Öldürdüklerine pişman olup bir köşeye bırakırlar. Allah'ın hikmeti o yaradan derviş ölmeyip kurtulunca,

"İlâhî! Şehriniz viran olsun, evlâdınız yaşamasın ve bencileyin hastalıktan kurtulmayasınız" deyip beddua eder. Halkı günden güne çeşitli hastalıklara helâk olarak kale de viran kaldı. Bu kalenin kapısı üzere,

"Ammere hâze'l-kalete'l-metîn Sultan Barkûk azze nasruhu" yazılmıştır.

Bu Müveylah önündeki Süveyş Denizi içinde olan balık ve haşarat cinsleri bir denizde ve bir gölde yoktur. Özellikle 40-50 zirâ kırıç balığı var ki denizdeki bütün hayvanlar ondan korkarlar. Bazısı engindeki gemilerle sanki cenk eder. Eğer deryada bir adam bulursa yer. Sonunda gemiler ateş yakarlar, ışığından korkup kaçar.

Hatta hakir gördüm. Habeş Adası'nda bir inci dalgıcını bu kırıç balığı yutar. Meğer yiğit dalgıç eli çabuk imiş. Derhâl elindeki bıçakla balığın karnını yarıp çıkıp kurtulur. Habeş diyarında dalgıçlar ve gemiciler arasında meşhurdur. Eğer o balıktan dalgıçlar korkmasalar 1 inci tespih 1 guruşa olurdu.

Bu Müveylah önünde türlü türlü deniz böcekleri kabuğu, sedefler, mühreler, yılancık taşları ve su tasları gayet çoktur. Abdâllar keşkülü gibi sedef kabukları, Bektaşî nefiri gibi böcek kabuğu nefirler ve cevahir cinsi minkale taşları olur ki bir diyarda olmaz.

Bahr-i Muhit'ten giren balina balığı olur ki her biri birer minareye benzer. Burnundan havaya şadırvan gibi suyu püskürdüğü zaman göklere çıkar. Ve İlâhî âdet bunun üstüne yürür ki deniz sığırından başka balıkta boynuz olmaz. Ama bu Kızıldeniz'de boynuzlu balıklar var ki bir deryada olmaz. Eğer bu Müveylah Boğazı'ndaki balıkları olduğu gibi yazsak pek fazla faydası olmaz, gördüğümüz çok bilinmeyen nesnelerin anlatılması sıkıntı verir. Ayrıca diğer anlatacaklarımıza da engel olur.