Mora Kasteli (Rio)

Mora Kasteli (Rio) hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Bu da Mora Adası toprağında (---) tarihinde Fatih Sultan Mehmed Han, İnebahtı Körfezi içine kafir gemileri girmesin diye körfezin boğazı ağzına bu kasteli yapmıştı, ama küçücük olmakla yine Bundukani Frengi ve Malta gemileri bu kale önünden korkmadan geçerler.

Sonunda 950 [1543] tarihinde Süleyman Han bu kaleyi tam 600 adım genişletip 4 köşe şeddadi bir savaş kalesi etmiştir ki benzeri yoktur. Gazi Kaptan Hayreddin Paşa eliyle. Donanma-i hümayun ile bu sığınağa gelip tüm İslam askeri ve tüm ayağı prangalı forsa esirler ile yapılmış bir Kastel Kalesi'dir.

Bu diyarda, bir boğaz ağzında veya bir dağda karakolhane gibi yapılan kulelere kastel, liman ağızlarında ve liman ortalarında yapılan kulelere mendirek derler.

Bu Mora Kastelini Aristo akıllı, ileri görüşlü Kaptan Hayreddin Paşa Mora toprağında bir kumsal burunda havalesiz ve hendeksiz, 20'şer ayak kalın sağlam duvarlı, kıbleye nazır bir demir kapılı ve 12 adet balyemez toplu sağlam kale yapmıştır. Topları karşı İnebahtı tarafındaki kasteli ve batı tarafta körfezin boğaz ağzını döver uzun balyemez topları var. Bu kalenin 4 köşesinde 4 adet büyük tabyalarının suya beraber topları var. Demir kapıları ile hazır durur. Dizdarı ve 200 adet hisar eri var. Hakimi Ballıbadra şehrindedir ve Ballıbadra niyabetidir.

Hisar içinde 50 adet kiremit örtülü nefer evleri var, gayet dardır. Ve 1 camii ve 1 hamamı vardır. [260b] Ve 1 adet çeşmesi kale kapısının iç yüzünde bulunup sanki abıhayat berrak sudur ki tarihi budur:

Hüvellayık li-şaribih dua. Sene (---).

Bu kastelin ve karşı İnebahtı Kastelinin çok büyük tabyalarındaki uzun balyemez topları boğazdan asla kuş uçurtmazlar. Zira iki kastelin araları bir milden biraz fazladır. Nice kere Venedik küffarının donanması gelip bu kastelleri dövüp hamd olsun zafer bulamayıp nice gemileri top darbelerinden batıp birer çeşit yara ile def olup gittiler.

Ama birkaç kere karanlık gecede Manya ve Malta firkateleri geçip içeride Vostiçse kasabasını yakıp boğazdan geçelim derken kale neferleri haberdar olup balyemez toplar ile firkatelerini batırmışlardır.

Bir kere de Malta firkateleri Vostiçse'yi yaktığında İnebahtı gazileri bu firkateleri tutup biner, Malta firkatelerinin aldıkları ganimet mallarını ve esirlerin kurtarırlar ve tüm kafirleri esir ederler. Bu sırada Malta kafiri, Kastel Kalesi'nden içeri giremeyeceğini bilip karaya kafir döküp Vostiçse şehrini yakıp harap edip gittiler. Onun için hala Vostiçse haraptır, henüz imar olmadadır.

Kısacası bu İnebahtı Körfezi ağzında bu kastel kaleleri İslam seddidir. Hanları ve dükkanları yoktur, ama bağları ve bahçeleri çoktur.