Vodina

Vodina hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Latincede Vodina (---) suyu demektir. Suyu gayet çok olduğundan Latin kavmi bu şehre Vodina derler. Yapıcısı Sırp krallarıdır. (---) tarihinde Gazi Evrenos fethidir ki Rum, Sırp, Bulgar ve Latin elinden bilek zoruyla ele geçirmiştir. Rumeli Eyaleti'nde Selanik Sancağı toprağında 150 akçe kazadır.

Ve nahiyesi (---) adet köydür. Kethüdayeri, yeniçeri serdarı, şehrin zeamet sahibi Çanakçızade adlı ağası, şehir kethüdası ve subaşısı vardır, kale dizdarı ve kulları yoktur, ama ayanı çoktur.

Kalesi, göklere uzanmış bir yalçın kaya üzerinde bir sarp ve sağlam kale imiş. Fetihten sonra yıkılmış ama yine ara ara kuleleri ayaktadır. Şehri de o göğe uzanmış kaya üzerinde geniş bir ovada bağlı, bahçeli ve sayısız abıhayat kaynak sulu 12 mahalledir. Dokuzu Müslüman ve üçü kefereler mahallesi süslü bir şehirdir. Burada asla Yahudi yoktur, ama Rum keferesi gayet çoktur. Onun için bu şehirde Yahudiler durmazlar. Rumların elinde fermanları var ki Yahudi'yi şehre koymayıp katlederler.

Garip ve acayip seyirlik: Bütün Müslümanların da ellerinde birkaç adet fermanları var ki Müslümanlar bayram namazlarını kılarken yahut kılıp camiden çıktıktan sonra, o bayram gününde bir kafir kapısından dışarı çıksa o an katlederler, ama şimdi aman ve zaman vermeyip sünnet edip Müslüman ederler, büyük temaşadır.

Zira bir kere Müslümanlar kurban bayramı namazını kılarlarken bütün [232a] kafirler ayaklanıp Müslümanları camilerde basıp iki taraftan çok ölümler olmuştu. Hamd olsun kurban bayramı bereketiyle Müslümanlar galip nice bin kafiri kılıçtan geçirirler.

Zamanlarının padişahı Gazi I. Murad Han'dan hatt-ı şerif alırlar. Hala onun için kafirler bayram gününde kapıdan dışarı çıkamazlar, ama babası ve anasına küs ve kırgın olan sevimli oğlanlar ve güzel kızlar Müslüman olmak için kapısından taşra çıkınca o an tutup elbette her sene beşini onunu böyle Müslüman ederler.

Öyle ikram ve saygıyla o Müslüman ettikleri oğlanları atlandırıp çeşit çeşit değerli elbiseler giydirip büyük alay ile mehterhaneler çalarak şehri dolaştırıp elbette hanedan sahiplerinden ihsanlar alıverirler, bayramın 3. günü alaylardan sonra şeyhülislam [müftü] hanesinde sünnet edip çerağ edip ev bark sahibi ederler, acayip hoş bir törendir.

Bu şehir toplam 1.060 adet baştan başa kırmızı kiremit örtülü mamur ve süslü, altlı ve üstlü, kargir yapı, geniş, bağlı ve bahçeli evlerdir. Her evde hayat pınarı gibi değirmen yürütür sular akıp fıskiye, havuz ve şadırvanlara dağılıp oradan aşağı tabahaneye gider, oradan aşağı, şehrin kenarında göklere baş uzatmış kayalardan 3 Süleymaniye minaresi boyu aşağı selsebil gibi çağladığı da ibretlik bir seyirdir. Bütün akarsuların çağlaması gürültüsünden insanın kulakları gök gürültüsü gibi çınlar. Bütün suların ayağı Vardar Nehri'ne karışır.

Ve kamusu (---) adet camilerdir. Evvela Sultan (---) Han Camii, eski tarz ibadetgahtır.

Sonra Husrev Efendi Camii'nin (Vodina) kapısı üzere iri yazı ile tarihi budur:

Kadı Husrev Efendi kıldı bina,
( .. .) allah zehz all makam u latif,
Hak kabul eylesün güzel olmuş,
Dediler tarihin bu beyt-i latif. Sene 1010.

Nureddin Efendi Camii, Yenicami, Hasan Ağa Camii, Tekke Mahallesi Camii, Öteyaka Camii, Yene Mahallesi Camii ve Zafer Ağa Camii var.

Bunlardan başka 11 adet mahalle mescidi vardır.

Bu şehirde asla kurşun örtülü yapılar yoktur. Hepsi kiremit ile örtülü mamur hayır eserleridir

Ve hepsi 1 adet medresedir. Ve tamamı 4 adet sıbyan mektebidir

Ve olancası 2 adet derviş tekkesidir ki Tekke Mahallesi namıyla bilinir.

Ve hepsi 1 adet can rahatı hamamdır, ama suyu boldur.

Ve olancası 10 adet küçük büyük misafir hanlarıdır ki hepsi kiremitlidir.

Ve tamamı 300 adet sanayi dükkançeleridir. Ancak eskiden beri bedesteni yoktur.

Ve hepsi 1 adet aşevi imareti vardır. Bütün zengin, fakir, Mecusi, Hıristiyan ve herkese nimeti boldur. Hayır sahibi merhum Husrev Efendi'dir, ama bir acayip büyük vakıftır.

Ve tamamı 70 adet su değirmenleri vardır. Evler içinde de nice yüz küçücük değirmenleri var, zira her hanede birer ikişer adet akarsu bulunur.

Ve bütün caddeleri kaldırım döşeli olup üzerlerinden berrak ve saf sular akar. Şehir içi pak kaldırımdır ki çer çöp ve pislikten asla eser yoktur.

Bu şehir içinde 10 yerde kayalardan, gökyüzünden 3 minare boyu sular aşağı atıldığı yerlerde de değirmenler, bağlar ve bahçeler vardır.

Kısacası bu gönül alan şehrin benzeri Şam ola, suyu ve havası hoşluğu Konya yakınında Karaman Ereğlisi şehri ola.

Ve mahbubu ve mahbübeleri gayet çoktur. Ve Rum kızları ve keratsa adlı avratlarının peri yüzlüleri olur ki acayiptir. Hatta bazı ayanı kibar aşık olup kefere güzellerini nikah ile alırlar. Gayet garip dostu adamları ve güzelleri olur.

Ve 7 adet kiliseleri vardır. Bunlarda da batıl inançlarınca İsa için bakire kalmış kızlar var ki sanki her biri birer çeşit güneş parçalarıdır. Ve peri yüzlü, müğ-piçe ruhban oğlanları var ki her biri bir çeşit yüz güzelliğinde, maralı ve gazali gözlü ve şirin sözlü putperest gencecik putları vardır

Bu gibi peri çehreli, melek görünüşlü müğ-zade civanları kiliselerinde putperestlik ederken hatıra bu beyt geldi. Beyt:

Put-ı nevresim nemaze gece gündüz rağıb olmuş,
Bu ne dindir Allah Allah puta secde vacib olmuş.

Belde halkının özel lehçeleri: Genellikle Rum lehçesi gibi konuşurlar. Mesela her söz sırasında varmişik, gelmişik, vurmişik, almişik, yemişik lafzını tekrar ederler. Sözün kısası şik sözlerini çok kullanırlar. [232b] Bütün halkı zevk ehli olup gezip dolaşmaya düşkünlerdir. Her gün birer mesiregahlarda eğlenir gezerler.