Delvine

Delvine hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Arnavutça (---) (---) demektir. İlk yapıcısı İspanya'dır. Sonra Bundukanı Venedik bir şeytanlık ile istila edip (---) tarihinde Sultan Bayezid-i Veli Venedik elinden fethedip yine küffar istila etti. (---) tarihinde Sultan Süleyman Han Körfez gazasına geldikte Arnavut asıllı Ayas Paşa Delvinye Kalesi üzre serdar tayin olundu. Veziriazam Ayas Paşa eliyle Delvinye Kalesi fetholunup Delvinye sancakbeyi taht merkezi oldu. Hala yine Rumeli Eyaleti'nde başka sancaktır.

Beyinin hassı padişah tarafından 157.132 akçedir. Zeametleri 24 adettir ve timar erbabı 155 adettir. Alaybeyisi ve çeribaşısı var. Savaş sırasında kanun ü zere bu sancağın askeri cebelüleriyle ve beyinin askeriyle toplam 2.200 asker olur. 180 akçe payesiyle asumanı kazadır. Ve nahiyesi cümle (---) adet köylerdir.

Tüm sancağında (---) adet kazalardır. Evvela (---) kazası (---) kazası (---) (---) kazası (---) (---) kazası (---) (---) kazası (---) (---). Bunlar meşhurdur.

Şeyhülislamı, nakibüleşrafı, sipah kethüdayeri, yeniçeri serdarı, kale dizdarı, (---) adet kale neferleri ve şehrin subaşısı, bacdarı, şehir kethüdası, muhtesib ağası, haraç ağası vardır. Kalesi bir sivri kayanın en tepesinde beşgen şekilli bir şeddadi taş yapı güzel, sanatlı bir kaledir, benzersiz cinsindendir ama küçüktür. Çepçevre büyüklüğü 600 adımdır. Asla bir tarafta hendeği yoktur.

Doğu yönüne bir demir kapısı var. Kale içinde 3 adet kiremitli hanecikleri var. Biri dizdar, biri kethüda ve biri imam hanesi olup bir mescidi, 1 tahıl ambarı, 1 cebehane mahzeni ve 1 su sarnıcı var. Bunlardan başka çarşı pazar, han, hamam ve cami yoktur ki gayet küçük kaleciktir.

Kaleden çıkarken sağ tarafında Hünkar Camii, kiremitli ve kargir minareli çarşışı bir ufak tefek yapılı [352b] camidir. Ve cami dibinde bir uçurum yerde çarşısı gayet daracık basit sokaklı toplam 80 adet dükkanlardır, ama bedesteni yoktur.

Delvinye varoşunun özelliği

Kalenin doğu tarafmda yokuş aşağı bu varoş toplam 100 adet kiremitli hanelerdir, ama bir düz geniş yerde kurulmakla her evleri birbirlerinden birer ok menzilleri uzaktır. Bir haneyi eşkıya haydutlar bassa diğer evlerin adamları haberdar olmaz. O ecilden her bir evin birer tane demir kapılı kuleleri vardır.

Ve bütün duvarları gayet sağlam olarak yapılmıştır. Varoşu (---) adet mahalledir.

Ve toplam (---) adet mihraplardır. Bunlardan çarşı içinde (---) Camii, (---) Camii, (---) Camii, geri kalanları (---) adet mahalle mescitleridir. Evvela Laka Mahallesi Mescidi, Kinaleksi Mahallesi Mescidi ve Tabahane Mahallesi Mescidi. Bunlar meşhur mescitlerdir.

Ve 3 adet medresesi vardır, ama eşkıya yiğit suhteleri olur. 3 adet ebced okuyan çocuk mektepleri ve 3 adet fakir derviş tekkeleri vardır.

Ve 1 adet hamamdır. Ve 3 adet hanlardır, bunlardan Memo Paşa Hanı mükelleftir. Ve 10 adet çeşmeleri vardır.

Bu şehir denize (---) saat yakındır. Suyu, havası ve binası gayet hoştur.

Laka Mahallesi bir çukur yerde kurulmuştur, ama gayet mamurdur. Oradan da aşağı gidip Kinaleksi Mahallesi safi bağ bahçedir. Mahkemesi de gayet havalı yerdir.

Memo Paşa Sarayı, evlatlarının haneleri ve kethüdasının sarayı gayet mamurdur. Limonu, turuncu, inciri, zeytini, narı ve servi ağaçları hesapsızdır ki şehrin dağ ve bağlarını süslemiştir.

Halkı hep Arnavutça konuşup asla Rumca bilmezler. Gayet cesur ve bahadır kavmi vardır, ama vebadan gayet korkup hastalarını evlerde bırakıp dağlara kaçarlar. Vebası yok ise de o adam açlıktan çaresiz elbette ölüp şişip kalır.

Bu halkın geçinişleri rahattır. Genellikle işleri ve kazançları zeytin ve zeytinyağı çıkarıp vilayet vilayet götürüp satıp kar etmektir.

Küçük, büyük, genç, yaşlı, zengin, yoksul bütün halkın yüzleri kızılımsıdır. Zira hepsi eğlenceye ve içkiye düşkün bir alay mücahid gazilerdir. Ama taze yiğitleriyle suhte ulemaları gayet eşkıyalardır. Hatta suhtevatlarının başlarında bir çeşit perişani serçe yuvalı sarıkları var ki gören adamlar gülmeden hayran olurlar.

Yiyecek ve içeceklerinden beyaz Arnavut simidi, beyaz poğaçası ve kızıl lale şarabı beğenilir.

Bu şehrin batı tarafındaki yüksek Delvine Dağı'ndan adı geçen Venedik Körfezi Adası açıkça görünür.