Hısn-ı Mansur (Adıyaman)

Hısn-ı Mansur (Adıyaman) hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

İsimlendirilmesinin sebebi odur ki ilk yapıcısı Mansur b. Caune b. el-Harisü'l-Amiri inşa etmiştir. "hasin" kale manasına olduğundan Hasin ismi Mansur'a izafetiyle Hasin-i Mansur derler, ama halkın dilinde meşhur galatı daha tercih edildiğinden Hısn-ı Mansur derler. Maraş toprağında subaşılıktır. Ve 150 akçe kazadır. Nahiyesi toplam 70 pare Türkmenlerin oturduğu bakımlı köylerdir. Kethüdayeri, yeniçeri serdarı, muhtesibi, naibi ve bacdarı vardır, ama müftüsü ve nakibi Maraş'dadır.

Kale dizdarı ve (---) adet kale neferatları vardır. Ancak kalesi Fırat Nehri'nin batı tarafında Simyat şehri kalesine çok çok yakındır. Emevioğulları'ndan Mervan b. Muhammed el-Ca'di bu kaleyi tamir etmiştir. Surun duvarında tamir tarihi yazılıdır.

Gerçi bir küçük kaledir, ama gayet saap olduğundan Mısır halifeleri bazı sürgün edilecek adamları buraya sürüp haps ederlerdi. Azrak Nehri'nin kuzeyindedir ve Fırat Nehri'nin güneyiyle bahsı arasındadır, ama yine bu iki nehir bu kaleye yakındırlar.

Hısn-ı Mansur Kalesi'nin şekilleri: [61b] Bir (---) üzerinde yuvarlak şekilli taş yapı benzersiz bir kaledir. Siyah ve beyaz cilalı ve parlak taşları vardır. (---) tarafına bakar bir yeni ve sağlam kale kapısı vardır. Kale içinde 40 adet hane, bir cami, cebehane ve yetecek kadar topları var, ama aşağı yerleşim yeri bakımlı ve şenliklidir,

................ (2.5 satır boş) ...............

Şirin şehirdir. Bu şehir halkı Malatya'ya ve onlar bu Hısn-ı Mansur'a öğle vaktine dek varıp gelirler. Zira ikisinin arasında Kömür Dağı vardır. Güney tarafta Ayntab iki menzildir. Maraş bir gergi menzildir.

Osmanoğlu devletinde on adet Hasan (hüsn, hısn) isimli kale vardır. Evvela Erzurum'da Hasankalesi, Mahmudiye'de Hasani Kalesi, Şehrezol'da Hasan Mazlum Kalesi, Diyarbakır'da Hasan Keyf, Malatya'da Hasan Badrık, Maan Dağı'nda Hasanabad, Trablus-Şam'da Hüsün Kalesi ve bu Hısn-ı Mansur meşhurları bunlardır. (---) (---) (---) (---) (---)