Nevesin

Nevesin hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Nev sinden, yani "veni mezar" demeden bozma Nevesin derler. Ama Boşnakça ve Latince (—) (—) demektir. Bu süslü şehir de Hersek Sancağında paşanın hâssı olup hâkimi voyvodadır ve 300 payesiyle şerif kazadır ki 70 pare köyleri vardır.

Sipah kethüdayeri, yeniçeri serdarı, müftüsü, nakibüleşrafı, muhtesibi, bâcdârı, haraç ağası, pandur ağası, yani şehri bekleyen sekban ağası, şehir kethüdası ve ayam gayetle çoktur. Hatta Sultan Bayezid-i Velî bu şehre gelip onun hayır duası bereketiyle bu şehir halkının küçüğü büyüğü İstanbul'a gelip Asitâne-i saadette padişah hizmetinde yetişmişler, Koca Defterdar ki ayağından sinirinden asılmış Mustafa Paşa gibi, Defterdar Ömer Paşa gibi, Lübzâde gibi, Sultan Murad Han'ın ruznâmecisi İbrahim Efendi gibi, kardeşi Ali Efendi gibi, İbrahim Han veziri Sadrazam Sâlih Paşa, kardeşi Murtaza Paşa, yine kardeşi Zülfikâr Ağa, Sâlih Paşa kethüdası Hazinedar İbrahim Paşa ve nice bin bunun gibi vezirler bu Nevesin şehrinden çıkmışlardır, bir [149a] eski şehirdir.

Nevesin şehrinin zemini: Büyük bir ovanın sonunda kurulmuştur, ama bu Nevesin Ovası doğu tarafa dağdan yarım saat kadar uzaktır ve ovanın genişliği 3 saattir ve uzunluğu 5 saattir. Verimli köylerle ve çiftliklerle süslenmiş ovanın batı tarafında Nevesin Dağı'nın eteğinde bir düz geniş ve yeşillik yerde tamamı altı mahalledir, ama ikisi kefere mahallesidir. Tamamı 1.500 kayağan taşıyla örtülü kârgir yapı mamur hanelerdir ki hepsi bağlı, bahçeli ve akarsulu geniş avlulu donanımlı ve süslü güzel evlerdir. (—) (—) (—)

...

Müminlerin ibadet yerleri, mescitler: Tamamı 8 adet mahalle zaviyeleridir. Ve hepsi 2 adet medresedir. Biri Sultan Bayezid-i Velî avlusunun etrarfındaki müfessir medresesi, biri Veli Ağa Camii Medresesi'dir.

Olancası bir adet dârülhadis ve bir adet dârülkurrâ var. Bu iki büyük hayrat Sultan Bayezid-i Velî Camii avlusunun sol tarafında merdiven dibinde Rûznâmeci Büyük İbrahim Efendi'nin kardeşi Ali Efendi merhumun hayrat u hasenatından bir kurşun örtülü büyük kubbe dârülkurrâ, dârülhadistir ki bu Hersek diyarında böyle özel dârülkurrâ ve dârülhadis yoktur.

Barısı, yani Tatarca hepsi 6 adet ebced okuyan çocukların mektepleri var.

Tamamı bir adet garip ve fakirlerin yemek yedikleri imaret vardır ki Bayezid Han'ın hayratındandır.

Olandası 3 adet fakir derviş tekkeleri var, Halvetî ve Kâdirî ve Uşşakî tekkeleridir, ama bütün halkı İmam-ı Azam mezhebindendirler.

Hepsi bir adet handır ki Velî Bey Camii'nin sokak aşırı karşısında yine Veli Bey Hanı, mamur bekar konuk evidir, ama gayet sağlam yapıdır.

Tamamı ancak bir hoş hamamdır, o dahi camiin hayrat sahibi Velî Bey oğlunun hayratıdır ki babasının camiine vakıftır.

Tümü 80 adet dükkânlardır, ama bedesteni yoktur, ancak çarşı pazarının anayolu gayet geniş olup kudret eli ile küçük taştan döşenmiş bir doğal kaldırımdır ki bir şehirde böyle kaldırımlı anayol görülmemiştir.

Bu çarşı içinde İrem bağı gibi bir şeriat mahkemesi var.

Nevesin kasabası şehrengizinin tamamlanması: Bu şehirde kışın şiddeti çok fazla olmayıp orta hâlli olup suyu ve havası hoş olduğundan mahbûb ve mahbûbeleri vardır. Hepsi Boşnakça konuşup yine sarık ve kalpak giyerler. Ve her an Pirmorya, Lopoşka ve Kotur Uskoklarıyla ceng ederler.

Hatta hakir bu şehirde iken, şehrin dört tarafında, sekiz yerde dörder adet gemi direkleri üzerine göklere çıkmış köşkler yapmışlar. Her birinde her gece altışar adet tüfengli yiğitler nöbetle şehri bekleyip gözetirlerken o gece dağdan 300 adet küffar Nevesin şehrini yağmalamaya gelince anılan karakolhanelerden kâfire kurşunu lânet yağmuru gibi yağdırıp 73 kadar kâfir ölüp 45 adedi de esir edilerek kılıç artıkları hüsrana uğramış olarak uğursuz yurtlarına kaçtılar.