Save

Save hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Hind, Arap, ve Acem tarihçileri, tarihçi Deylemî ve Tarihçi Ermeni Mıkdisî görüş birliğinde olup, bu Sâve Şehri; Tufan'dan sonra Hazret-i Nuh gemisiyle denizin dalgalarıyla buraya gelip gemisi toprak üzerine oturunca "Beni [sudan] koruyacak bir dağa sığınacağım [dedi]." [Kur'ân, Hûd, 43] buyururlar.

Sonra bu sığınacak yerden Nuh gemisi kurtulup Musul yakınında Cûde Dağı üzerinde geminin karar ettiği Kurân-ı [324b] Azim'den (—) (—) suresinde Hazret-i Risâlet-penâha kıssa yoluyla inen âyet-i şerifedir, (—) (—) (—) "Beni [sudan] koruyacak bir dağa sığınacağım [dedi]." [Kur ân, Hûd, 43] ve âyetin devamı.

Diğer âyet-i şerife "Ey yer suyunu yut. Ve ey gök (suyunu) tut denildi. Su çekildi, iş bitirildi, (gemi de) Cudi (dağının) üzerine yerleşti." [Kur'ân, Hûd, 43] âyeti Hazret-i Nuh Necî hakkına inmiştir.

Tufan'dan sonra Hazret-i Nuh Cûde Dağı üzerine Cûde Şehri'ni imar etti. Sonra Nuh âvînd Şehri'ni yani Nihâvend Şehri'ni yaptı, sonra oğlu Yâfîs Gazvin Şehri’ni yaptı. Sonra Kamerul-Kum Şehri'ni yaptı Ondan sonra bu Sâve Şehri'ni yaptı ki daha önce gemisi bu yerde biraz durduğunda "(Seâvî) bir dağa sığınacağım" buyurmuşlardı.

Yaptıktan sonra bu şehrin ismine Seâvî ka'dı dediler. Îbrî dilinde kad şehre derler. Hatta Kıbtî tarihlerinde İskender ka'dı, Mısır ka'dı, Fustat ka'dı, Hasan ka'dı, Filistin ka'dı ve Dımışk-ı Şam ka'dı derler. Tufan’dan sonra bu Sâvî ka'dı o kadar mamur oldu ki boydan boya çevresi üç günde dolaşılırdı.

Daha sonra Hazret'in dünyaya gelişinden 600 sene önce Hazret-i İsâ asrında Buhtunnasr, Yahya Peygamber'in kanını istemek için bu Sâve Şehri’ne gelip 200.000 Yahudi’sini katledip Sâve Şehri’ni yakıp yıkar. Sonra (—) tarihinde Sencer-i Yezcürd imar edip ismini kısaltarak Sâve Şehri derler.

Hâlâ Irak toprağında Kâşân hükmünde başka sültanlıkdır ki bin adet seçkin şahbaz nökere sahiptir. Molla, havâce, nakibi ve 12 hâkimi vardır.

Ama Kalesi yoktur. Daha önce pâk toprak ile yapılmış ama sınır boyunda olduğundan zamanın geçmesiyle yıkılıp toprak kalmıştır. Ama taşra şehrinde 5.000 adet iki ve tek katlı pâk toprak ile örtülü mamur haneleri vardır.

Sözün kısası bütün hayratları, yapıları birebir Kum Şehri'ne denktir ama bu Sâve Şehri'nin suyu ve havası, mahbûb ve mahbûbesi, halkının sağlıklı oluşu, İrem Bağı ve bahçeleri Kâşân ve Hemedan şehirlerinden sonra diğer şehirlere tercih olunur. Ama bütün halkı Şiîlerdir. Aralarında Sünnîleri çoktur ama Çâr-yâr-ı güzine sövücüleri yoktur. Her şahdan ellerinde şah yarlığları vardır ki sövücüleri sürgün edip yerlerinden uzaklaştırırlar.

Ama bu şehrin güzellik yönünden nice yüz şeyi vardır ve nice şehrengîzleri vardır. 70 adet bölümde anlatmak gerekti ama yazı uzamasın diye müsveddemize bu kadarca yazıp yetindik. Ama güzelliklerden iki şeye aşk olsun.

Birisi odur ki bu şehin bütün halkı askerdir ki bir şeye muhtaç değillerdir. Bir de güvenlik, düzen ve yürürlükteki narhlarına aşk olsun. Her gece bütün dükkânçeleri açık kalıp herkes evlerinde korkmadan çekinmeden yatarlar, bekçiler ta şafak vaktine kadar gözcülük ve bekçilik ederler. O kadar güvenli bir şehirdir ki yiyecek ve içecek gibi şeylere yırtıcı köpekler bile ağızlarım uzatamazlar. Çarşısında bolca bulunan bu şeylere hiçbir kimse el uzatmayıp bütün yiyecekleri ve içecekleri, yumurtası, pişmiş tavuğu, çorbası, pilâvı ve herisesi tamamen vezn-i Ali ile satılır, asla ve kafa kelek, şinik, ulbe ve peymâne yoktur. Ama halkının ahd ü peymânları vardır.

Öyle bolluktur ki bir gez dolgun buğday yarım abbasîye yarar.

Ve bin menn hâs ve beyaz ekmek bir Tiflis kazbekîsinedir.

Ve kehribar gibi bir vaşak tereyağı üç kazbekîyedir.

Tâ bu derede bolluk ve ucuzluk Sâve Şehri'dir. Bütün halkı araştırıcı ve bilgin olduklarından gayet hesapçıdırlar ki kâru kisb içinde bir dangı hesap ederler ve Şeyh Safî kanunudur diye şah narhı üzere can verirler.