Erbil

Erbil hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Bu Erbil Kalesi'ni Benî Ziyâd’dan Erpîl ibn Behistvân ibn Kâpûs ibn Menûçehr yapıp Hazret-i Yahya'ya iman getirmişlerdir. Onun için Erpîl Kalesi derler. Bazıları Ashâb-ı Pil [Fil]’den kaldı, derler. Ama halk dilinde Erbil Kalesi derler.

Daha sonra Âdil Enûşirvân imar etmiştir. Sonra Abbasîler zamanında Hulâgu Han harap etmiştir. Nice kere imar ve nice kere harap olmuştur.

Sonunda 962 [1555] tarihinde Süleyman Han zamanında Baltacı Mehmed Paşa eliyle imar etmiştir.

Yine 1033 [1624] tarihinde Acem istila edip 1040 [1630-31] yine Hüsrev Paşa fethetti, hisar içine yeterli miktarda cebehane ve asker koyup sağlam ve dayanıklı hâle getirdi.

Yine Acem işgal etti, ancak 1048 [1638-39] tarihinde Acem kavmi IV. Murad Han'ın gücüne takat getiremeyip kaleyi boş bıraktı. Sarı Mehmed Paşa tâ Murad Han Bağdad'a gelinceye dek Erbil Kalesi’ni zabt edip imar etti ve kale içine yetecek kadar asker koydu. Hâlâ Şehrezûl toprağında sancakbeyi tahtıdır. (—) (—) (—) (—) (—) (—)

Erbil Kalesi’nin zemininin yapısı: Büyük Zarb ve Küçük Zarb nehirleri ki bunlara iki Zarb-ı Ali Nehri derler, bu büyük iki nehir arasında bir çölistân ve bir uçsuz bucaksız boşluk yerde yüksek bir tepe üzerinde göklere doğru baş uzatmış dörtgen şekilli sanatlı bir kaledir. (—) tarafına bir kapısı var, hendeği yoktur. Kale içinde (—) (—) (—) (—) (—) (—) (—) (—) (—)

Ve bu kalenin kıblesi tarafında Musul Kalesi iki günlük yoldur. Ve bu Erbil Kerkük Kalesi'nin doğu tarafında iki menzil yerdir.

Ama kale dışındaki aşağı şehri eski zamanda büyük yerleşim yeri imiş, hâlâ sayısız yapı kalıntıları açık seçik görülür. Ancak bir ulu camii minaresiyle meydanda kalmış.

Ve iki adet nehir kerizi vardır, kâh akar eder ve kâh kuru olur. Yaşlı kimseler bu akarsu Zarb Nehri'nden gelir, derler.

Ve bu kale çölünün sınırları batı tarafta Musul Kalesi karşısında Yunus Nebî türbesi toprağında Şat kenarında tamam olur.

Ve Harir vilâyeti bu Erbil Kalesi toprağıyla komşudur. Acem ülkesinden gelen kervandan bu Erbil Kalesi kulları bâc-ı sultanî alırlar, Zira Şehrezûl Eyaleti'nin derbendidir. Kervanlar, Musul'a giderken Zarb Nehri'ni geçip iki merhalede Musul Kalesine ulaşır.

.................... (4 satır boş).....................