Demavend

Demavend hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Daha önce zemininde Abbasî halifeleri bir kale yapmışlar ama bu kale kerpiç ile yapıldığından zamanın geçmesiyle harap olur. 995 [1587] tarihinde Sultan III. Murad Han veziri Cığalzâde Sinan Paşa başbuğluk ile Bağdad’a gelip oradan deryâ gibi asker ile Cem-cemal yoluyla Azerbaycan vilâyetinde gönül alan Tebriz'e çevirir, Rey Şehri, Kum Şehri, Kâşân Şehri, Dergezîn Şehri, Hemedan Şehri, Mihriban Şehri, Bağ-ı cinân Şehri, Lusûs Şehri, Gazvin Şehri, Cemcenâb Şehri, Şehribân Kalesi, Kinkevr Kalesi, Nihâvend Kalesi, Sehend Kalesi, Erdebil Kalesi, Serâh Kalesi, Kehrevân Kalesi, Merâğa Kalesi, Karakan Kalesi, Sultaniye Kalesi ve Tebriz Şehri'ne kadar bu anılan kaleleri ve büyük şehirleri yağmalayıp talan etmeye ahd etmişti.

Zira adı geçen Serâv Kalesi altında Cığalzâde öyle bir bozguna uğramıştı ki Osmanlı Devleti'nde öyle bir serdar yenilmemişti. Böyle kötü namlı olmasının öcünü Acem'den almak için Cığalzâde Sinan Paşa halifelik merkezi olan Bağdad’dan asker çekip gazaya niyet ederek önce Cem-cemal Kalesi’nden günlerce yol alarak Pilever Kalesine, oradan Denaver Kalesine, oradan Despol Kalesi'ne, oradan Sürhbîd Kalesine, oradan ibretlik Bîsütun Dağı'na küçük bir kale yapıp oradan menzilleri aşarak Demâvend Dağı’na gelince gördü ki Bağdad ile Hemedan ve Tebriz yolları üzerinde sığınak olacak bir kale yoktur.

Sonunda bütün gaziler ile danışıp görüşüp Demâvend Dağı’nda sağlam bir hisar yapılmasının doğru olduğu görüşü ortaya çıkıp Demâvend Dağı'na bir kale yapılmasına başlandı.

Kendileri [327b] düşman avlayan asker ile yukarıda yazılan 66 parça kalelerin hepsini yakıp yıkıp yerle beraber edip o kadar kalleş Kızılbaşların başlarını ateş saçan kılıç ile tıraş edip bütün hâricilerin varlıklarını dünya sayfasından kaldırmaya az kalmıştı.

Bu kadar yağmalanan yerlerden o kadar bol mal alınmıştı ki hesabını ancak Allah bilir. Bütün Müslüman gaziler o kadar ganimet mallarıyla zengin oldular ki daha önce Serâv Ovası'nda bozguna uğradıklarının yüz kere yüz bin kat karşılığı alınıp Acem'den bir intikam alınmıştır ki hâlâ Acem ülkesinde destan olmuştur.

Sonra Serdar Cığalzâde yine Bağdad'a doğru yola çıkınca nice sağlam kaleleri daha fethederek yapımına başlanan Demâvend Dağı Kalesi'ne gelince henüz daha bitmemişti. Muzaffer asker ile biraz daha gayret edip 995 [1587] tarihinde Demâvend Kalesi bitip kale içine 3.000 adet neferat, 70 adet top, nice bin çeşit cebehane ve levazımat koyup kendileri Bağdad ülkesine gittiler.

Eşiz Demâvend Dağı Kalesi'nin şekli

Demâvend Dağı eteğinde yüksek bir tepe üzerinde bir yüksekçe kaledir. Ama bu da çim toprak ile yığılmış bir büyük hisardır. Ancak çevresinde hendeği yoktur. Ve iki kapısı vardır. Biri Rey Kapısı ve biri Bağdad Kapısı vardır.

Kale içinde hâlâ 300 hane, III. Murad Han Camii, han, hamam ve yeteri kadar dükkânları vardır.

Fırdolayı kalenin çevresinin büyüklüğü 2.000 adımdır. Hâlâ Acem elinde Rey Şehri hükmünde sültanlıktır ki bin adet seçkin nökere sahip kaledir.

Ve suyu ve havası ve bağ ve bahçesi çeşitli süslerle süslenmiş maksureli İrem Bahçeleri vardır. Ama cümle halkı Şî'îlerdir.