Menuf (Minuf)

Menuf (Minuf) hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Menuf kelimesi Kıpti dilinde 30 demektir. Nuh Tufanı'ndan sonra yapılan şehirlerin biri Musul yakınında Cudi Dağı eteğinde Cude Köyü, sonra Arz-ı Hasan'da Ariş ve Bilbeys şehri, sonra bu eski Menuf şehri yapılmıştır. Şehri Nil'in doğusunda ve batısından ikişer saat uzak bir geniş ovada bulunmaktadır. Mısır'da en eski şehir bu Menuf'tur ki bütün tefsirciler "Musa, halkının haberi olmadığı bir zamanda, şehre girdi" [Kur'an, Kasas, 15] ayeti Menuf şehri hakkında indi diye görüş birliğindedirler.

…

Bu dünya eski Tahtakale gibidir, kah mamur olur, kah harap. Hala eski mamurluğundan Menuf şehri bir parça ve bir mahalle değildir. Ama verimli köylerle bezelidir. Garbiyye Adası toprağında Menuf kaşifliği başka hükumettir. 170 kese iltizamdır. Hakimi Mirza kaşif idi. Mukırkaoğlu'nun köleliğinden damadı olup bir güzel ahlakla meşhur yiğit kimsedir. 500 tabiye maliktir.

7 bölükten Mısır askeri de bin nefer ile hükumet edip padişah malı tahsil edip kendine her sene 100 Mısır kesesi kar kalır, iyi hükumettir.

Bu Menuf ikliminden bütün mültezimlere 100 yük akçe hasıl olur ve bin yük akçe mal köy sahibine, Fellahlara ve şeyhIere hasıl olur diye ruznamçelerde yazılıdır.

150 akçe şerif kazadır, 320 parça mamur köyleri vardır, senede kadıya onar Mısır kesesi mahsulü olur, mültezimi Tarakçızade'ye yedişer kese faizi kalır.

Ama Firavunlar tahtı olduğundan Mısır ikliminde bu Menuf Fellahı gibi asi, melun, inatçı, fitneci ve hayasız Firavun kavmi yoktur. Daima asker toplayıp köyleri kasabaları vurup yağmalayıp kaşif ile cenk ederler. Kaşif de bunları dağıtıp bazısını katledip bazısını hapseder.

…

Mamur ve bakımlı haneleri vardır. Eski zamanda olan imaretin ancak bir parçası kalmış. Hala 17 mahalle ve 40 mihraptır. Bunlardan,

Ulu Cami: Kalabalık cemaati vardır. 40 adet uzun direk üzerinde nakışlı tavandır. 1 minaresi var ve camiin 3 kapısı var. Avlusunda 2 hurma ağacı var ki Mısır Eyaleti'nde benzerleri yoktur, gayet iri ve uzun hurmalardır. Bazı yaşlı kimseler bu hurmaları Firavun'dan evvel Deluke dikip gölgesinde divan edermiş diye anlattılar. Çarşı içinde,

Suvvin Camii: 18 düzgün sütun üzerinde nakışlı tavanlı iki katlı bir camidir. Alt katı baştan başa dükkanlardır. Çarşı içinde bulunduğundan kalabalık cemaati vardır. Sanatlı 1 minaresi vardır.

Şeyh Musa Camii: Gayet latif, iç açıcı, aydınlık camidir. Bu camilerden başkası mesdttir.

40 sıbyan mektebi, 3 medrese, 7 han ve 400 dükkanları vardır. Gerçi bedesteni yoktur, ama her hanı birer bedesten gibi mamur ve süslüdür. Bütün kıymetli mallar orada bol bol bulunur.

2 eski hamamı var. Biri ta Firavun zamanından kalmıştır derler. Gerçekten de 5-6 yüz yıllık yapıya benzerliği yoktur, muhakkak eski yapıdır. Suyu ve havası gayet hoştur

Şehir içinde 40 sebili var. Ancak çarşı içinde Suvvin Camii karşısında köşe başında bir abıhayat sebili var, hepsinden sanatlı büyük yapıdır.

Gördüğümüz mamur yerleri bu mertebedir. Ama harabeleri ve çöplüklerinin haddi hesabı yoktur. Eski belde olduğunun belirtisi odur ki bu şehrin dört tarafında olan çöplük ancak Mısır'da vardır. Hatta Firavun'un sarayı çöpler içine gömülmüştür. Hala şehrin bütün mezbelesini o tarafa döke döke sanki yığına bir dağ olmuştur.

Mübarek Nil taştıkça ta Menuf şehrine gemiler gelip mal alırlar. Onun için suyu ve havası hoştur ve Mısır Eyaleti'nin topraklarında, Nil kıyısında bile kuyu kazsan acı suyu çıkar, ama bu Menuf'un havasının hoşluğundan kuyuları lezzetlidir, mahbub ve mahbubesi beğenilir, cihan bezeğidir. Ama sert, merhametsiz ve zorba kavmi vardır. Bu şehir Firavun şehri olduğundan salih az kimseler vardır.