Hasankeyf Köprüsü

Hasankeyf Köprüsü hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Bu Hasankeyf Şehri'nde büyük Şat Nehri üzerinde büyük bir köprü vardır ki diller ile anlatılıp kalemler ile yazılmaz, ama denizde damla ve güneşte zerre kadar anlatalım.

Evvelâ bu büyük köprü öyle benzersiz bir köprüdür ki kemerlerine insan gözleri güçlükle bakar. Her kim mimari ilminden haberdar ise bu köprüyü dikkatlice bakınca taaccüp edip [şaşakalıp] hayran kalır.

Osmanlı devletinde meşhur olan köprülerin en ünlü ve beğenileni Rumeli ülkesinin Hersek Sancağında Mostar Şehri içinde Neranta Nehri yani Neretva Nehri üzerinde bir göz Süleyman Han’ın köprüsüdür ki tarihi "Kudret kemeri" sözüdür.

Sonra Bosnasarayı serhaddinde Vişigrad Kalesi'nde Dirin Nehri üzerinde Sokollu Mehmed Paşa'nın 12 göz ibret verici köprüsüdür.

Sonra Edirne yakınında Ergene Nehri üzerinde Koca Murad Han’ın 174 gözlü köprüsü, seyirliktir.

Anadolu'da Sakarya Nehri üzerinde Geyve Köprüsü, Osmancık Köprüsü, Amasya Köprüsü, Erzurum’da Aras Nehri üzerinde Çoban Köprüsü ve yine Aras üzerinde Altun Halkalı Köprüsü ve Batman Nehri üzerinde Hazzo Kalesi yakınında Batman Köprüsü.

Bu adı geçen köprülerden başka binlerce ibret verici büyük köprüler gördüm ki her birinin anlatımında dil kısa kalır, ancak mümkün olduğu kadar yazılmışı vardır, inşaallah yeri geldiğinde yine yazarız.

Ama bu Hasankeyf Köprüsü görülecek ve gezilecek ibret verici bir köprüdür. Şat Nehri üzerinde, öyle bir coşkun ve deli akar geniş ve derin nehir üzerinde, Samanyolu gibi göklere baş uzatıp kement atmış gökkuşağından nişan verir bir köprüdür.

Yapı ustası var kuvvetini pazuya getirip bu köprünün sağında ve solunda olan ayaklarına öyle sağlam temel bırakıp üzerine bir kemer yapmış ki Medâyin Şehri'nde Kisra Enûşirvân Tâki [kemeri] bu Havernak tâkinin yanında bir revak bendidir.

Ve bu köprünün sağı ve solu tamamen boştur. Hane hane bölüm bölüm çeşitli odalar, büyük ahırlar ve her odada Şatt'a bakan pencereler ve şahnişinler ile yapılmıştır.

Bu köprü sanki büyük Batman Nehri üzerine yapılan Batman Köprüsüne benzer, Zira Batman Köprüsü daha önce yapılmıştır. Onu taklit ederek bu Hasankeyf Kalesi'nde Şat Nehri üzerinde bu köprüyü Melik Turan Şah, Batman Köprüsünü yapan mimarın kalfasına bu Hasankeyf Köprüsü’nü inşa ettirmiştir.

Bu köprünün tamamlandığını Batman Köprüsü’nü yapan usta duyup bir gün gizlice Hasankeyf'e gelip görse ki kendinin Batman Nehri üzerine yaptığı köprüden yüksek, sanatlı, süslü, sağlam ve korunaklı ibret verici bir köprü olmuş ki kıskançlığından âh çekip kalfasına:

"Ey oğul, iyi köprü yapmışsın ama bu köprü henüz eksiktir. Bu köprünün tâ en tepesinde kenet yerine bir hayli civa dök ki bu köprü kıyamet gününe kadar yerinde dura" deyip kaybolur.

O gece bu köprüyü yapanın kıskanç ustası, bir tulum içinde 7 yıllık Argana sirkesi ki öldürücü zehir gibi sirke, âlem dünyadan habersiz iken o haset, kıskanç usta köprünün ta kenet yerine bir tulum keskin sirke döküp kaçar.

O gece köprünün orta yeri Şat Nehri'ne dökülür. Sabahleyin köprüyü yapan kalfa gelip güzel köprüsünü görünce bildi ki kendisinin ustası kıskançlığından böyle yaptı.

Hemen yine horasan ve cibiz ile köprünün ortasını tamir eder, ama ne fayda, sonunda yine Şatt'a düşer. Hâlen bu güzel köprünün ortası kırık kalıp eski ustalar bu köprünün ortasına ahşap direkler ile sağlam kenetler yapmışlardır. Ortası ağaç ile yapılmış sağlam bir köprüdür ki yeryüzünde meşhur olan köprünün biri de bu Hasankeyf Köprüsü'dür.

Bu köprüden karşı tarafa Hasankeyf beyiyle atlara binip avlanmaya gittiğimizde hakir at üzerinde bu köprüden geçmeye korkup yaya geçtim ve karşı tarafta yine atıma bindim.