Akye (Akka)

Akye (Akka) hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Akdeniz kenarında bir körfez bitiminde bir düz kumsal ve eğimsiz yerde dörtgen şekilli eski bir kaledir. Tamamı beş kattır. Her kat duvarı yirmişer arşın enlidir. Bir sıra horasani tuğla ve bir sıra dört köşe yontma taş ile yapılmıştır. Ve beş kat duvarının aralarında birer kat 50 arşın enli hendekleri var. Hepsi beş kat hendektir. İçinden Akdeniz geçer. 7 adet büyük kapıları var imiş. Fırdolayı büyüklüğü 9.000 adım kuşatır. Bütün burçları ve duvarları yıkılıp toprak olup yerde yatar.

Bu büyük kale içi tamamen incir ve dut bağlarıdır. Yapı ve evlerden bir eser yoktur, ama bu kalenin güneyi tarafında deniz kıyısında ( ---) tarihinde Süleyman Han vezirlerinden Koca Lala Mustafa Paşa dörtgen şekilli bir küçük taş yapı kuleye benzer güzel bir kale yapmış. Bütün çevresi 800 adımdır. Batı arafına açılır bir kapısı var. Dizdar ve neferat hepsi burada otururlar.

Limana bakar 7 adet şahane balyemez topları ve sair cebehanesi var. Kale içinde tahıl anbarı, su sarnıçları ve bir Süleyman Han Camii var. Başka yapıların tamamı taşra varoştadır ve bin kadar kargir ve başka şunun bununla yapılmış ufak tefek evlerdir. Niceleri de hasır ile örtülmüş garip evleridir.

Yapılarından donanımlı ve mükemmeli kale gibi iskele başında Sinan Paşa'nın Balyoz Hanı'dır. Gerçekten de kaleden sağlam ve dayanıklıdır. Ve iskele başında Sinan Paşa Camii küçüktür, ama kalabalık cemaate sahiptir. Ve çarşı pazarı gayet azdır, ama yine kıymetli şeyler Balyoz Hanı'nda mevcuttur.

Ve şehrin dışında ufak tefek bir hamamı vardır. Hamam için tamamen zift ile döşenmiş, bir çeşit güzel bir koku duyulur hoş kokulu bir hamamdır, ama günden güne bu hamamı kum doldurmaktadır. Zira İskender-i Zülkarneyn bu şehirde otururken kum için bir tılsım yaptırmıştı. Günümüzde o tılsım yıkıldığından kum denizi bu şehri boğmaktadır. Bu hamam yakınında deniz kıyısında limana büyük bir saray yıkıntısı var ki orada olan ibret verici garip yapılar meğer Ayasluk'da ve Edincik şehirlerinde ola. İskender Sarayı adıyla meşhurdur. [41b]