Kapoşvar (Kaposvár)

Kapoşvar (Kaposvár) hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Macarca (—) (—) demektir. Yapıcısı kimsenin malumu değildir, ama fatihi Sultan Süleyman asrında 961 (1554) tarihinde Toygun Paşa'dır.

Kanije Eyaleti'nde voyvodalıktır ve 150 akçe kadılıktır, köy leri tamamen kâfiristandır. Hatta kâfirler bu kaleyi aman ile vermişken ahidlerini bozup İslâm ordusu dış kaleye girmişler iken bütün kâfirler bu iç kaleye kapanıp 3 gün daha şiddetli çarpışmalar olmuş, 7 binden fazla kâfir kılıçtan geçmiştir. İç kalesi kılıç ile fethedildiğinden hâlâ şehir kadıları her Cuma hutbeyi kılıç ile okurlar. O fetih günü mahpushaneden binden fazla ümmet-i Muhammed esirleri çıkıp hâlâ esirlikten kurtulmuş hayatta olan ihtiyarlar bu kale fethini anlatıp "Bunda olan Ali cengi bir kalede olmamıştır" derler. Gerçekten de çok sağlam ve dayanıklı kaledir.

Toplam 13 hâkimi vardır. Şeyhülislâmı ve nakibüleşrafı yoktur, ama sipah kethüdayeri ve Budin yeniçerisi kulu serdarı vardır, kapukulu serdarı yoktur. Muhtesib ağası, dizdar ağası, beşli ağası, gönüllü ağası, sağkol, solkol, azebistan, martolosan, yerli cebeci ve yerli topçu ağaları vardır. Ve 600 adet kale neferleri var, kuşatma sırasında toplam 5 bin cengâver askeri olur. Ve haraç ağası, bâcdar ağası, şehremini, mimarbaşı ve 6 bin adet reayası kale tamiri için muaf ve müsellemlerdir.

Kapoşvar Kalesi'nin şeklini bildirir
Sözün kısası, bu güvenlikli kale hemen Kanije Kalesi'nin oğludur. Hemen Kanije gibi bir çok derin sazlık ve bataklık içinde kurbağa gibi 4 ayaklı batmış durur, ama batağının suyu Kış Nehri içindedir ve hendeği içinden akar cumbul bir deryadır. Ama Kanije gibi büyük kale değildir, hemen Kanije'ye benzer küçük kaledir ve öylece dörtgen şekilliden uzunlamasına yapılmıştır.

Bütün yapısı uzun ağaçlarla olup çepçevre dolma rıhtım palanka hisardır, ama iç kalesi gayet sarptır. 300 kadar şindire tahta örtülü daracık bahçesiz haneleri, Süleyman Han Camii, cebehanesi, tahıl ambarları, doğu tarafta demir kapısı önünde asma köprüsü ve mehterhane kulesi vardır, gayri yapıları yoktur. Ancak büyüklüğü kaç adımdır malumum değildir.

Taşra varoşu: [İla ] Bir geniş ovada Kış Nehri batağı içinde dörtgen şekilliden uzunlamasınadır. Bu da palanka dolma rıhtım duvarının eni tam 50 ayak kalın ve yüksek duvardır. Her tarafında büyük tabyalar ile hazır ve her köşesinde dirseklerinde mazgallarıyla süslenmiş İskender Şeddi bir kaledir. Bu kale yi de defalarca 7 kral kuşatmıştır. Kâfirler asla zafer bulamayıp hüsrana ve bozguna uğrayarak gitmişlerdir.

Toplam (—) kapısı var ve hendek üzerindeki köprüleri asma köprülerdir. (—) (—) (—)
Hepsi mihraptır. Evvelâ iç kalede Hünkâr Camii (—) (—)( - )
Geri kalanı mahalle mescitleridir. '
İki adet medresesi vardır.
Altı adet ciğer köşeleri çocuklarının okudukları mektebi vardır.
İki adet yerde dervişlerin kaldığı tekkesi vardır.
Hepsi (—) adet hamamdır.
Ve (—) adet tüccar hanı vardır.

50 kadar çarşı pazar dükkânlardır. Gerçi şehrine göre çarşısı küçüktür, ama yine de tüm değerli eşyalar bol bol bulunur. Kârgir bedesteni yoktur.

Ve hepsi (—) adet Müslüman mahallesidir ve 3 adet de Müslüman-kefere karışık mahallesi vardır.
Ve tamamı (—) adet tek ve iki katlı şindire tahta örtülü evleri vardır.
Bütün anayolları, caddeleri Kanije gibi tahtadan döşelidir, zira bataklı yerlerdir.
Suyu ve havası gayet tatlı olduğundan dilberleri, ceylan gözlü ve şirin sözlü kızları çoktur. Beğenilenlerinden; yiğit ve korkusuz gazileri meşhurdur