Valpova (Valpovo)

Valpova (Valpovo) hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Boşnakça (—) (—) demektir. Yapıcısı Zirin hersekleridir. 950 tarihinde Sultan Süleyman Ustolni-Belgrad ve Üstürgon Kale si fetihlerine giderken Anadolu askeriyle İbrahim Paşa'yı [171a] ve Rumeli Beylerbeyisi Koca Ahmed Paşa'yı öncü asker edip Böğürdelen Kalesi önünden Sava Nehri üzere köprüden tüm kalabalık asker geçip tüm askerlerden önce Köstendil Sancağı Beyi Hızır Bey, Avlonya Beyi Mesih Bey ve Yahyâ Paşazâde İnebahtı Beyi Ahmed Bey 10.000 asker ile Ösek Kalesi'nden birkaç adet balyemez toplar çıkarıp bu Valpova Kalesi'ni kuşatıp savaşa başladılar.

Bu sırada geriden Serdar Koca Ahmed Paşa ile Anadolu veziri de gelip şiddetli bir şekilde savaşırlar. Ancak hisar içinde kuşatma altında olan kâfirler batıl dinleri gayretine canlarını feda edip 7 gün 7 gece canla başla savaşıp kalenin hendeğini Müslüman gazilere göstermezler.

Sonunda bizzat Sultan Süleyman Han ceng üzerine gelip Süleymanî otağında konunca hisar içindeki kâfirlerin derya gibi Müslüman askerlerini görünce akılları başlarından gidip kalenin burçları ve kuleleri üzerine beyaz aman bayraklarını dikip aman dileyip kalenin anahtarlarını bizzat Süleyman Han'a vermeyince kaleyi İslâm eline vermediler ve kaleden çıkıp Şıklofça Kalesi'ne gittiler, diye bu büyük savaşta hazır olan ihtiyarlardan dinleyip yazdık.

Bu sağlam kale Süleyman Han yazımı üzere Pojaga Sancağı beyinin voyvodalığıdır ve 150 akçe payesiyle naipliktir. Budin yeniçerisi serdarı, kale dizdarı ve 200 adet hisar erleri vardır.

Valpova Kalesi'nin zemini ve şekli: Hendeği Kraşinçe Nehri ile dopdolu bir düz alçak yeşillik yerde tuğla yapı bir büyük saray gibi bir küçük kaledir, ama gayet sağlam ve dayanıklıdır. Hendek kenarınca fırdolayı büyüklüğü 500 adımdır ve hendeği gayet geniş ve derindir. Bu Kraşinçe Nehri Ösek'den beri 2 saat bir ağaç köprü altından gelip bu kale hendeğine uğrayıp Dırava Nehri'ne karışır.

Bu kale kapısı kıbleye açık olup hendek üzere bir ağaç köprüsünü her gece bekçiler makaralar ile kaldırıp kale kapışma siper ederler. Köprü başında bir dinlenme yeri lonca köşkü var ve bu kapı üzerinde olan kulede bir saat çanı var. Bu kapıdan içeri bir karanlık yol ile karanlıkta gidip 5 kat demir kapılar daha vardır. Kalenin sonunda Süleyman Han Camii var. Minberi ibretli bukalemun nakşı ile işlenmiştir.

Hisar içinde dizdar, kethüda, imam, müezzin kapıcılar ve mehterler hanesinden başka ambar ve cebehanesi var, başka imaretten bir şey yoktur.

Bu kale dörtgen şekillidir ve 4 köşesindeki kuleler şindire tahta örtülüdür. Kulelerde şahî uzun topları olup kale duvarı 50 arşın yüksekliktedir.

Bu kale önünde köprü aşırı iki adet viran kuleleri var. Süleyman Han zamanında bu kaleyi kuşattıklarında bu viran kuleleri metris edinip İslâm askeri bu kulelerden kaleyi zayıflatmışlardır. Ve kalenin batı tarafındaki duvarın yüzünde de top gülleleri kelle kadar saplı durur.

Valpova varoşunun şekli: Kaleden hendek aşırı kıbleye doğru eğimli bir küçük varoştur, ama mamurdur. Hepsi 3 mahalle ve 200 adet şindire tahta örtülü evlerdir.

Tamamı 5 mihraptır. Ve 1 medrese, 1 mektep, 1 tekke, 1 hamam, 2 han, 20 dükkân ve 2.000 kadar cennet bağıdır.

Suyu ve havası hoş yerdir, ama gayet ada yerdir. Bu varoşun da etrafı sarp hendektir ve düşman korkusundan şarampavlı paçarızlardır.