Nagbanya (Nekban Ejder) (Baia Mare)

Nagbanya (Nekban Ejder) (Baia Mare) hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Diyar-ı Acem'den gelme Menuçehr'in evlâtlarından Nikban, yani iyi kral bu pâk toprağa ayak basıp bir ejderhayı katlettiği için ismine Nagban Ejder derler.

Sonra bu şehri yurt edinip onun ismiyle isimlenmiş bir şehir olup Nagban Ejder namıyla şöhret bulmuştur. Tüm Erdel Macarı, Orta Macar, Hayduşak, Saz ve Seykel Macarlarının soylarının sonu bu Menuçehr oğlu Nagban Ejder'e ulaşır. Kendisi (—) gömülüdür.

Erdel krallarının bir tahtı Erdel Belgradı, bir tahtı Şamos Uyvar ve bir tahtı bu Nagban Ejder'dir ki hepsinden eski Macar şehri bu diyardır. Hâlâ Erdel krallarının özel taht merkezi budur.

Banya Ejder Nehri yani Ejder Ilıcası suyu kenarında bir dereli yerde dört tarafı havaleli dağları, rağları, yakın ve ırağları tüm bağlardır ki tamamı 40.000 bağdır, derler. Bütün halkının işleri ve kazançları şarap yapmak ve şarap satmaktır.

Kalesi anılan dere içinde dörtgen şekilli yalın kat taş duvarlı büyük kaledir. Büyüklüğü tam 5.000 germe adımdır. Ve batı tarafı yapma cumbul bataktır ki bu şehrin domuzlarına yataktır. Ve hendeği geniştir, ama alçaktır, lâkin dopdolu sulu savaktır.

Kıble tarafına varoş kapısı var. Üç kapısı da üç tarafa bakar sağlam kapılardır. Bu kale havaleli ve dayanıklı olmadığından ve bütün halkı zengin bezirgân olduklarından korkularından itaat edip bir oda yeniçeriler ile Seydî Ahmed Paşazâde Mehmed Bey yasakçı konulup bu kaleyi koruyup ateşe verilmedi. İki gün konaklanılıp alış verişler oldu.

Hakir de nal ve mıh almaya kaleye girip seyrettim. 5.000 askere sahip ve 11 adet çanlık kuleli manastırları, hanları, medreseleri, irşekhaneleri ve çarşı [9a] pazarları bakımlı ve süslü olup burada da bütün kadınlar mallarını müşterilerine gizlice satarlar.

Bu kale irşekleri, birovları, nemeşleri ve dojları hediyeleriyle Ali Paşa'ya ve Melek Paşa'ya gelip hediyelerini getirip tüm kâfirlere ikram olundu.

Daha sonra kefereler kaleye gelip serdara "Safa geldiniz" diye bin parça balyemez top atıp şenlikler edip ardından serdara ve Melek Paşa'ya beşer kese döğme riyâl talar guruş getirdiler. Zira bu şehirde gümüş madeni var, ibret vericidir ki bir diyarın gümüş madenine benzemezdir. "Üç yerde adam beli kalınlığı cevher çıkar" derler, ama kolaylıkla çıkarmış. Maden ocağını görmek kısmet olmadı, ama kale ortasında siyaset meydanı yakınında darbhanesi acayip seyir yeridir. Erdel memleketinin altını ve guruşu tamamen burada kesilir, zira genellikle dağları altın ve gümüş madenleridir.

Nagban Ejder Kalesi varoşunun anlatılması

Bu kalenin taşrasında bir İrem bağı gibi büyük varoşu var. Banya Ejder Nehri'nin iki tarafına kurulmuş İrem gibi bağlı, bahçeli ve şebekeli bostanlı süslü şehirdir. Nehir üzerinde sanatlı Macar su değirmenleri var ki hem çeşit çeşit ince un öğütür ve hem yine unu eleyip kepeğini başka bırakır. Asla bir adam bu değirmenlere el koyamaz, ancak buğday korlar vesselam.

Bu Banya Ejder Nehri Şamos Nehri'ne karışır, ama Banya Nehri ılıca suyu olduğundan o kadar lezzetli ve soğuk değildir, ama faydalıdır. Bu su, madenli gümüş cevherli dağlardan gelmek ile bu şehir halkı o sudan kullandıkları için küçük ve büyüklerinin genellikle boğazlarında kuşka, yani ur gibi bir yumru şey hâsıl olur.

Bu şehir bir derede kurulduğundan havası ağırdır, ama halkı gayet zengindir. Ve zevk ehli, içki ve eğlenceye düşkünlerdir ki herkesin bağlarında birer haneleri var. "Tamamı 28.000 bağdır" diye şehir birovu nakletti.

Bu şehirde tüm marifet sahipleri, hekimler, tabipler, göz hekimleri ve bütün bölge keferelerinin zenginleri güz günlerinde bu şehrin havasının hoş olduğu yere gelip,

Banya Ejder ılıcasının anlatılması

Menuçehrzâde, Ejderi katlettiği mağaraların yakınında 7 yerde ılıcalarına tüm kâfiristanın ileri gelenleri çadırlarıyla gelip konup bir ay bu ılıcalarda içip eğlenip sıcak suyundan içip tüm bozuk ahlatlardan arı olup bir daha hekim şurubuna muhtaç olmazlar, böyle yararları çok ılıcalardır. Bu şehir eski olduğundan ilk defa Macar dili bu diyarda ortaya çıkmıştır.