Pekin (Peklin)

Pekin (Peklin) hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

(---) tarihinde Dıraç, Kavaye, Elbasan ve Baştova yolları Arnavut eşkıyası elinden emniyette olması için Sultan (---) (---) zamanında o yollar beklensin diye bu kaleyi yapıp ismine Beklin Kalesi derler. Daha sonra Beklin'den bozma Pekin Kalesi derler. İsimlenme sebebi böyledir. Hala Süleyman Han yazımı üzere Elbasan beyinin hassı voyvodalığı hükmünde olup Elbasan Kalesi nahiyesidir.

Kalesi bir bayır altında bir geniş düz yerde ve Elbasan Nehri kenarında dörtgen şekilli bir küçük kaledir. Büyüklüğü çepçevre tam 500 adımdır. Hendeği yoktur, ama 4 köşesinde Çaryar aşkına 4 adet sarp kuleleri var. Ve kıble tarafına bu kale biraz yokuştur. Bütün temelleri kayalar üzerine yapılmıştır. Ancak bir kapısı kuzey tarafında taşra varoşa açılır. Duvarının boyu 12 arşındır. Dizdarı, 70 adet neferleri ve 5 adet şahi topları var. Hala iç eldir ki gayet güvenliklidir. Kale içinde 30 adet ufak daracık kiremit örtülü evleri vardır. Kapısı üzerinde bir küçük camii var, ama minaresi yoktur. Kalenin solunda duvara bitişik bir çemenzar yerde namazgahı var.

Süslü taşra varoşu: Kalenin kuzeyi, doğusu ve batısında 400 adet kiremitli mükellef ve mükemmel saray gibi bağlı, bahçeli, havuz ve şadırvanlı, tamamı altlı ve üstlü kargir yapı evlerdir. Hepsi 7 adet mahalledir.

Ve 4 adet kiremitli camilerdir. Üçü kargir, sanatlı ve yüksek minarelidir, ama biri alçak minareli camidir. Bunlardan çarşı içinde Kandiye fethine sebep olan Yeniçeri Ağası yiğit Vezir Abdurrahman Paşa Camii, gerçi kiremitlidir, ama gayetle kalabalık cemaate malik ferah camidir. Kıble kapısının kemeri üstünde tezhipli iri yazıyla yazılan tarihi budur:

Hamdü lillah çün bu cami-i cedid oldu tamam,
Her nazar edenlere oldu makamı dilküşa,
Nev baharın evsatında çün tamam oldu bu cay,
Barekallah oldu ra 'na tarihi hey ağniya. Sene 1077.

Sonra çarşının öte başında Hariszade Camii'nin kapısı üzere lacivert ve tezhipli tarihidir:

Hazret-i Hak'dan olupdur işbu cami bi-güman,
Kasaba-i Beklin içre oldu bir ali nişan,
Her gören hayr dua ile dedi tarihini,
Hamdü lillah çum yine lütfeyleyip o Müste'an. Sene 1076.

Meşhur camiler bunlardır.

Ve 7 adet mahallede 7 adet mescit vardır. Ve 3 adet yerde suhte medresesi vardır, ama ehl-i ırz hal sahibi edepli adamlardır, zira bu diyarın suhteleri tümden eşkıyalardır. Onların işlediği kötülükleri halk etmezlerdir.

Ve 5 adet sıbyan mektebi vardır, zira gayet zeki, olgun ve yetkin çocukları vardır. Genellikle manzum kitapları ezberden okurlar. Ve 2 adet Al-i Aba dervişleri tekkesi var.

Ve 7 yerde abıhayat çeşmeleri var. Hepsi Yeniçeri Ağası Abdurrahman Paşa hayratıdır. Ve gayet lezzetli abıhayat hoş içimli sulardır. Bu şehri akarsular ile sulayıp imar etmiştir. Zira bu Abdurrahman Paşa'nın aslında bu şehir doğum yeri olduğundan imar edip daha nice çeşit hayrat ve hasenatlara başlamıştır.

Daha önce (---) tarihinde Sultan İbrahim Han cülusunda ve Sultan IV. Mehmed Han'ın tahta çıkışında kulkethüdası bulunan Çelebi Mustafa Kethüda bu şehirli olup Abdurrahman Paşa, Çelebi Kethüda'nın kız kardeşi oğlu olup yeğenidir. Mustafa Kethüda, Abdurrahman Paşa'nın dayısıdır ki Buruşukoğulları namıyla meşhur idi. O merhum şehit yerde yattıkça Abdurrahman [364a] Paşa gibi tedbirli, ileri görüşlü gazi vezire Cenab-ı Kibriya uzun ömürler vere, zira Köprülüzade Fazıl Ahmed Paşa ile gönül ve görüş birliği edip onun görüşüyle Kandiye 3 yılda fethedildi, yoksa 40 yılda fethi mümkün olacak kale değil idi.

Ve 1 adet hoş hamamı var. Bu da Abdurrahman Paşa Hamamı'dır. Suyu, havası ve yapısı gayet hoş aydınlık bir hamamdır.

Ve 2 adet hancağızlardır. Ve 200 adet Kaleönü Meydanı'nda dükkanlardır. Genellikle mutafları ve pabuççuları çoktur. Ve güzellik çarşısı içinde türlü türlü gölgeli uzun ağaçlardan başka sulu ve lezzetli dut ağaçları ve üzüm asmaları ile bu güzellik çarşısı gölgelenmiştir ki bütün ağaçlar sıralı olarak dikilip sultan çarşısını süslemiştir.

Bu şehrin suyu, havası ve yapısı gayet hoş olduğundan mahbubu ve mahbubesi gayet çoktur. Ve bütün halkı garip dostudurlar ki gelen geçenlere nimetleri boldur. Gayet ehl-i sünnet ve'l-cemaat iyi hal ile meşhur adamları vardır.

Bağ bahçeleri cihanı tutup zeytini, narı inciri, yer yer limon ve turuncu bulunur. Genellikle bağlarının hendeklerinde salkımsöğütler ve kavak ağaçları dikilidir. Kısacası gayet şirin, süslü kasaba ve hoş kaledir ki her şey bu kasabada mevcuttur.