Beç (Viyana)

Beç (Viyana) hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Hıristiyan milletleri tarihçilerine göre bu kaleyi ilk defa, Hazret-i İsa halifelerinden havari olan Şem'un-ı Safa yapmıştır. Hazret-i İsa gibi âlem seyyahı idi. Cihanı gezip dolaşarak bu Alman diyarlarına uğrayıp Menûçehr evlâtlarından Mençaryan ile görüşmüştür. İşte bu Mençaryan Şem'un-ı Safâ'nın öğretmesiyle Beç Kalesi'ni yapar.

…

Beç Kalesi zeminini ve şeklini bildirir
Bu kalenin güney tarafı, Küçük Alman Dağları eteğinde Beç bayırları altında Tuna Nehri'ni bir konak yerden bölüp batıdan doğu tarafa akıtıp kalenin kuzey tarafı duvarını Tuna Nehri döverek geçer. Ancak Tuna Nehri bu kale dibinden elle akıtıldığından yukarıdan kesip yine büyük Tuna'ya akıtmak mümkündür. Zira biz burada iken kale altında Tuna Nehri az kalıp oğlancıklar beri bizim varoştan karşı Beç'e su içinde yürüyüp geçerlerdi. Sonra "Türk askeri suyun az aktığını görmesinler" diye oğlanları suya girmekten men ettiler.

Bu Beç Kalesi'nin güney tarafından Beç Nehri akıp kalenin kıblesi tarafı hendeği içinden geçip ahşap köprü başında Beç Nehri, Tuna Nehri'ne karışır.

Bu kalenin Macar dilinde ismi Külvaroş'tur. Nemçe dilinde (—) (—) dır, Latin dilinde (—) ve Yunan dilinde (—) (—) dır, Rumeli diyarı halkı dilinde Beç'dir. Ancak Beç, dibinden akan küçük nehrin ismidir. Bu nehir Küçük Alman'dan gelir âbıhayat sudur.

Beç Kalesi, Tuna kenarında iki kattır. Her kat duvarı beşer adım kalın şeddadi sağlam ve dayanıklı tuğla duvardır. Tuna kenarı katının temeli tamamen hamam kubbesi kadar, Mengerus fili gövdesi kadar iri taşlardır.

Bu Tuna kenarı tarafı tam 2 bin adımdır ve 10 adet büyük tabyalardır. Her bir tabyada biner adet kefere bekler, zira bizim konaklarımıza karşı idi. Her birinde ellişer pare balyemez topları var, ama bu su tarafı duvarları alçaktır, zira su kenarı olmak ile bu taraftan korkuları yoktur.

Bu iki kat duvar arası hayli enli geniş meydanlı yoldur. Yapraktan, çalı çırpı ve çalaştan hüzün kulübeleri gibi sazdan dükkâncıklar vardır. Fukara kefereler demir ve kömür gibi hırdavat satarlar.

Tuna kenarı tamamen iskeledir ki bütün transa gemileri buraya yanaşır. Kayıklar, çırnıklar, balıkçılar, bütün odun salları, direk salları ve şindire tahtaların salları, bu mahalde gümrük önünde nice yüz mahzenler vardır, oraya yanaşırlar. Dört kere yüz bin (400.000) altın hasıl olur gümrük emanetidir.

Beç Kalesi doğudan batıya uzunlamasına badem şeklinde yapılmıştır. Tuna kenarında bir alçak zeminde irili ufaklı, içte ve dışta toplam 27 adet tabyalı bir sağlam set, bir dayanıklı hisar ve şanı yüce amansız bir Alman kalesidir, Cenâb-ı Hak iman sahiplerine nasip ede.

Ama kalenin kendi bünyesinde olan 12 tabyası gayet sağlamdır ki her biri biner adet adam alır tabyalardır. Kırkar ellişer pare balyemez topları var, bunların dışındaki tabyaları küçüktür.

Bu kalenin duvarı üzerinden büyüklüğü fırdolayı tam 15 bin adımdır, ama tabyaları üzerinden adımlamaya nöbetçi kâfirler koymadılar. Eğer oradan adımlayıp hesap olunsa 20 bin adım olurdu.

Ve 8 adet kapısı vardır, ama beşi büyük anayol kapılardır, üçü küçük kapılardır. Lâkin Tuna kenarmca birkaç kapı daha vardır, ama onların isimlerini bilmiyorum, küçük su kapılarıdır.

Bütün çevresi tamamen büyük hendeklerle çevrilidir. Ancak Tuna kenarındaki iki kat duvar tarafında hendeği yoktur. Bu hendek kenarınca bu kaleyi yavaş yavaş yürüyüp elimde tespihimle saydım. Bu kalenin çepçevre hendek sıra tam 19.550 adımdır ve 2.000 adım da daha önce Tuna kenarı idi. Bu hesap üzere Beç Kalesi 21.550 adımdır.

Bu kalenin batı ve doğu tarafında iki başları ta Frenk Kapısı'na yakın hendek içi ağzına kadar Tuna Nehri doludur. Ancak Frenk Kapısı semti 2.000 adım hendek içi kurudur, çayır ve çemenzarlı verimli zemindir. Bu tarafı 80 kulaç derin hendektir ki Tuna Nehri gelmemiştir. Ve her taraf hendeği tam yüzer adım enli ve derindir, ama hendeklerin iki başları alçaktır ve batı tarafı başında hendek içine Tuna Nehri'nden büyük gemiler girip yatar, hendek içi bir büyük limandır.

7. kitap 1. cilt Sayfa 213