Zal Paşa (Zal Mahmut Paşa) Cami

Zal Paşa (Zal Mahmut Paşa) Cami hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Cami ve mescitleri vardır. Ancak hepsinden mükellef ve mükemmel Zal Paşa Camiidir. Bir İrem bağı içinde iki tarafı ana yol olan aydınlık bir camidir ki Osmanlı ülkesindeki vezir camilerinin içinde böyle aydınlık bir cami yapılmamıştır. 366 billur cam ile süslenmiş ünlü bir camidir. Kuzey tarafından avlusuna (---). Altı tamamen talebe hücreleridir (öğrenci odalarıdır). Güney tarafındaki avlusuna (---) basamak merdiven ile çıkılır, zira bu camiin bir tarafı yüksek hayırlı zemindir. Eğer bu camiin tarzını, şeklini, yapısını olduğu gibi yazsak ciltli bir kitap olur. Bu camide olan mimari özellik bir camide yoktur. Ölçülü kubbesinin dışında olan güzel tasarlanmış marifetler haddinden fazladır. Zamanımız mimarlarının öyle bir şirin işi yapmaya güçleri yetmez. Minberi, mihrabı ve müezzin mahfilindeki ince işçilikler, meğer Sinop Kalesi'ndeki minberde ola. Avlusunun üç tarafı medrese odaları ile süslenmiştir. Dört tarafındaki güllük gülistanlık içindeki bülbüllerin nağmeleri insana hayat verir. Tarihi budur: (---) (---) (---) (---) (---) (---) (---)

Minaresi gayet sanatlı ve yüksektir. Koca Mimar Sinan bu cami yapılışında bütün ustalığını göstermiştir. [118b]