Hadım Süleyman Paşa Camii

Hadım Süleyman Paşa Camii hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Süleyman Han vezirlerinden Hadım Beyaz Süleyman Paşa derler, 2 kere Mısır'a vezir olup 200 pare gemi ile Süveyş'ten Hindistan'a varıp Divabad şehrini, Surat şehrini ve 7 pare şehri fethedip Portekiz Frenklerini tamamen kılıçtan geçirip bu kaleleri Hint padişahına hibe eder. Aldığı ganimet malıyla Yemen'i de fetheder. Özdemir Bey'i Habeş'e serdar ederek Habeş'i fethedip gaza malıyla bu camii yaptı ki iç kalenin canıdır. Asla ahşaptan bir şey yoktur, tamamen kargir yapıdır.

Camii yekpare yuvarlak bir kubbedir. İçinde asla sütun yoktur. Camiin duvarı baştan başa çeşitli mermerler kaplıdır.

Mihrap gayet sanatlı küçük taşlar ile inşa olunmuştur. Mihrabın iki tarafında adam boyu altın yaldızlı şamdanlarda ikişer adam boyu balmumları her gece yanar. Mısır'da bir camie mahsus değildir. Mermerden sanatlı, şirin işli bir minberi vardır.

Cami içinde nice bin avize vardır. Mihrap önünde 40 adet Kelam-ı İzzetler var ki her biri birer hazinedir. Halıları da diller ile anlatılmaz.

Camiin iki yan kapısı ve bir kıble kapısı var. Boyu ve eni 120'şer ayak küçük camidir, ama inci gibidir. Dış avlusu da 100'er ayak boyu ve enindedir.

Yan safaları üzere 10 mermer sütun üzerinde küçük kubbeler vardır. Büyük kubbe ve küçük kubbeler tamamen laciverdi çini ile örtülüdür. Mihrap kapısı öyle sanatlıdır ki insanı büyüler.

Bu avlu safalarının duvarları birer adam boyu fırdolayı levha mermerler ve çeşitli somakiler kaplıdır. Bu mermerler üzerinde Kufi hat ile mermer ustası bir Ayetü'l-kürsi yazmış ki bir Kufi yazıya benzerliği yoktur. Maarif erbabı seyyahlar gelip seyrederler.

Avlu baştan başa beyaz ham mermer döşelidir. Öyle pak parlaktır ki yüz nekleri belli olur.

Bu avlunun 3 kapısı vardır, iki yan kapı, biri kıble kapısıdır. Sahabe-ikiramdan Şeyh Sariye hazretleri orada bir kubbe içinde yatmaktadır. O Sariye'dir ki Hazret-i Ömer hilafetinde bu Sariye hazretlerini Acem diyarında Nihavend şehrine serdar eder. Onlar Acem'de cenkte iken Medine-i münevverede Hazret-i Ömer cuma günü hutbe okurken kalb gözüyle görürler ki Acem'de Sariye hazretleri bozuluyor. Hazret-i Ömer hemen hutbeyi okurken,

"Ya Sariye, ile'I-cebel ile'I-cebel/Ey Sariye dağa, dağa" diye seslenir. Bütün cemaat hayretler içinde kalır. Nihavend cengindeki İslam askeri içinde nice insan ve Sariye hazretleri Hazret-i Ömer'in sesini duyup dağa arka verip Allah'ın emriyle Acem'i yenerler. Zaferle Medine'ye geldiklerinde cuma gün Hazret-i Ömer'in "Ya Sariye, ile'l-cebel" bağırışını duyanlar ve Medine'de duyup tarih koyanlar Hazret-i Ömer'e can u gönülden bende olup fazla muhabbet ederler.

İşte bu cami içinde yatan Sahabe-ikiramdan Şeyh Sariye hazretleridir. Kendileri bir mağarada gömülüdür. Üzerinde kubbesi, tekkesi, türbedarı ve hücresi vardır. Camiin kıble kapısı üzere yazılan tarihleridir:

Kad beni'i ammere's-sultan, el-ceni'ibü'l-i'ilf memlukü's-sultan, Süleyman Han ibn Selim Han min Osmanoğlu, edi'imallahu devletehu ila yevmi'd-dzn, ve hüve emzrü'l-ümeri'ii'l-Mısrı'l-Ki'ihire Süleyman Paşa ce'alallahümme mine'l1i'iizin, mesciden li-vechillahi'l-meliki'l-mu'zn, ve taleben rızaya Rabbi'l-i'ilemin, li-na 'büde fihi ibi'idullahi's-si'ilihfn. Ve ki'ine tarihuhu:

Fe'rke'u'llaha ma 'a 'r-ri'iki'in

Sene 935

Bu kıble kapısının murakka ve mukarnas kapısının sağ kanadı üzere bir kitabe içinde tezhipli cell hat ile, "Rablerine karşı gelmekten sakınanlar, bölük bölük cennete götürülürler ... " [Kur'an, Zümer, 73] ve sol kanadında, " ... oraya varıp da kapıları açıldığında .... " [Kur'an, Zümer, 73] sadakallahu'l-azfm ayetleri yazılmıştır.

Bu camiin bir avlusu da kıblenin doğusundadır. Onda bir havuz ve şadırvan olup havuzun musluklarından kalabalık cemaat abdest yenilerler.

Bu cami Mısır'ın başka camileri gibi üstleri kireç sıvalı değildir, baştan başa laciverdi Çin kaşisi ile örtülüdür. Uzaktan gören kurşun sanır.

İki tabaka bir minaresi vardır. Mısır'da bütün minarelerden yüksektir ve aslında zemini de yüksektir. O yüzden Mısır'da bundan yüksek minare yoktur. Ve İstanbul tarzı yapılmıştır.

Bu camiin mihrabı bir yarım kubbe içine yapılmıştır. Mihrabın pencerelerinden taşra bir gül gülistan bahçesi var ki camide ibadet eden cemaatin dimağları türlü türlü çiçeklerin kokusundan kokulanır.

Bu aydınlık camiin nazırı Mısır yeniçeri ağaları olduğundan sağlam vakıfları vardır. Yeniçeri ağası beş vakit namazı burada kıldığından gayet temiz ve mamurdur.