Humus

Humus hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Asi Irmağı'ndan tam 5.000 doğuya doğru uzaklıkta bir çölde, sonradan yığılma bir tepe üzerinde yontma taş ile yapılmış bir savaş kalesidir. Fırdolayı büyüklüğü (---) adımdır. Batı tarafına açılır açık bir kapısı var, demir kanatları vardır. Dört tarafında hendeği yoktur. Duvarının yüzü nakışlı taşlar ile hisar içinde toplam (---) adet temiz toprak ile örtülü evler vardır.

Kale dizdarı ve neferatları vardır. Yetecek kadar topları vardır. Paşa bu şehre girince acaip top şenlikleri ettiler. Hayli yüksek kaledir. Bu Arabistan'da böyle elle yığına tepe üzerinde bu Humus, Hama ve Haleb kalesi vardır (---) (---).

Ama aşağı varoşda toplam (---) adet süslü evler vardır. Bağ ve bahçeleri yoktur. Yer yer bostanları Asi Nehri kenarındadır. Geçmiş zaman padişahları şehre Asi Irmağı'ndan bir ark kesmişlerdir. Horasani kargir yapı ile temiz suyu şehre gelip sular. Gerçi suyu Asi'den gelir ama sanki hamam suyu gibi sıcacık olur. Aşağı varoşu etrafında yerleşim yeri olmadığından Çöl Araplarından çok korkarlar.

Tamamı (---) mihraptır. Evvela yukarı iç kalede Sultan Camii (---) o kadar geniş cami değildir ama eski nazargah olduğundan ruhaniyet vardır. Hazret-i Osman'ın kufi hatt ile Kur'an-ı Kerim'i bu camidedir ki Hazret-i Osman Medine-i Münevvere'de bu Kur'an-ı Kerim'den okurken Ramazan gününde şehit olup bu Kelam-ı İzzet'de (---) suresinde "Muhakkak Allah adaleti ve iyiliği emreder." [Nahl, 90] ayet-i şerifi üzerinde hala kan bulaşmış belirtileri vardır. Ve ( ---) ( ---) camii,

................ (3 satır boş) ..................

Geri kalanları (---) adet eski ibadethane mescitlerdir. Evvela Bey'a Mescidi ve ( ---) mescidi,

................ (1.5 satır boş) ................

V e iki medrese, bir darülhadis, bir darülkurra ve yedi sıbyan mektebi var. Bunların bütün evkafları o kadar sağlam ve bakımlı değildir. Üç adet tekkesi var. (---) (---) (---) (---) (---) (---) (---)

Ve üç hanı var ve bir hamamı var, suyu Asi Nehri'nden dolap ile akar derli toplu bir hamamdır. Öğleden sonra kadınlar girer.

Ve ( ---) kadar dükkanları var ama her şey bulunur. Lakin bedesteni yoktur.

Suyu ve havası, çölde olduğundan çok şiddetli sıcak olup bazı zaman sam yeli eser. Mahbub ve mahbubesi beğenilmez. Ancak ümmetin dindarlarından ermiş insanları vardır.

Sanayiinin beğenilenleri: Beyaz pamuk havlusu, peşkiri, çarşafları, siyah poşuları, siyah carları ve alaca peşkirleri meşhurdur. [27b]

Humus şehrinin külliyatının özellikleri: Bütün halkı saf, temiz oğuz taifedir. Yalan, iftira, dedikodu, günah ve isyan bilmezler.

.................. (3 satır boş) ................

Humus Kalesi'nin ibret verici tılsımlarının özellikleri: Hala eski zaman kahinleri ve filozofları bu eski şehir içinde yer altında yılan, akrep, çıyan kısacası zehirli hayvanlar için tılsımlar yapıp gömmüşlerdir. Halen günümüze kadar o tılsımların etkisiyle o gibi yılan, akrep ve çıyan olmaz. Olursa da insanoğlunu ısırsalar da etkisi olmaz.

Humus toprağının özelliği: Humus toprağından bir kişi her hangi diyara götürüp yılan, akrep ve çıyan soktuğu yara üzerine o toprağı bağlasalar Allah'ın izniyle olur.

Diğer özelliği: Humus'un içinde bir su kuyusu vardır. Bir kimse o kuyu suyuyla gömleğini yıkayıp giyerse o insanı asla akrep sokmaz. Eğer o gömleği başka su ile yıkarsa hükmü geçersiz olup akrep sokarsa o zaman etkili olur. Pek meşhur kuyudur.

Vilayet halkından işittim, Humus'ın Bey'a tarafında bir mescit vardır. Kapısı üzerinde bir tılsımlı garip ve acaip görünüşlü bir heykel vardır. Yarısından yukarısı insan görünüşündedir. Yarısından aşağı ise akrep şeklinde mermerden yapılmış bir heykeldir. Bir adam o heykel üzerine bir parça hamur yapıştırsa o hamur o tılsımın şekline benzer, o hamur kuruduktan sonra hamurun azıcık bir parçasını ateşe bırakıp akrep sokan kimseye tütsü etseler o yaralanan adam hamurun kokusundan koklasa Tarnı'nın emriyle akrebin soktuğu yerin acısı dinip yaralı kişi şifa bulur. Bu hamurdan hakire Dizdar Ağa 50 dirhem kadar hediye edince sakladım. Tanrı'nın hikmeti Acem ülkesinde Rumiye şehrinde bir kölemi akrep soktu. Anılan hamurdan ateşte yakıp kölemi tütsüleyince derhal acısından kurtuldu, akrebin soktuğu yerden sarı sular akıp kölem kurtuldu. ( ---) ( ---)