Hayf Camii (Masjid Al Khaif)

Hayf Camii (Masjid Al Khaif) hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Birbiri içinde iki kat camidir. İlk yapıcısı Hazret-i Peygamber'dir ki peygamberliğin 12. senesinde yapmışlardır. Gaza malıyla yapılıp tamamlandıktan sonra bütün sahabelere bu cami içinde bir tencere meyve ile ziyafet etmişlerdir. Onun için Zayf Camii derler. Daha sonra Ebubekir, Ömer, Osman ve Ali genişletmişlerdir.

1025 [1616] tarihinde Sultan Ahmed genişletip yeniletip bir kale gibi cami etmiştir. 40 kârgir kemer üzerine 54 yüksek kubbedir. 4 mezhep için 4 mihrabı vardır. (—) ayak taş merdiven ile Resulullah sünneti üzere bir alçacık minberi vardır. Ama iki tarafında kurşun (—) (—) ayak bir minberdir.

Bu minber duvarında dört köşe bir beyaz mermer üzere celî hat ile tarih:

"(— ) (— ) (— ) en-nebiyyü Fustât sallallâhu aleyhi ve sellem. Sultanul-berreyn ve hâkânul-bahreyn hâdimü'l-Haremeyni'ş-şerifeyn Sultan Ahmed Han bin Sultan Mehmed Han hailede hılâfetehu ilâ âhiri'z-zaman ve nihâyeti'd-devrân tarih hams ve ışrîn ve elf" [1025] yazılmıştır.

Bu tarihin üstünde bir yuvarlak ham mermer üzerinde celî hat ile bu tarih:

"Mevlânâ es-Sultan Melikü't-Tâhir azze nasruhu" yazılmıştır.

Bu camide kandillerden başka avize ve sanatlı askılardan bir şey yoktur. Halı ve hasır dahi serili değildir. Tamamen saat kumu döşelidir. Avlusu da yine ince kum döşelidir. Avlunun boyuna ve enine büyüklüğü ikişer yüz germe adımdır ki sanki bir sahradır.

Bu avlunun dört tarafı kale duvarı gibi İskender Şeddi sağlam duvardır. Çepçevre kale bedenleri gibi beden beden yapılıp ziynet vermiş.

Bir kıble kapısı ve iki yan kapısı var. Sağ tarafındaki yan kapı üzerinde imam ve hatiplerin haneleri vardır. Yine bu kapı üzerinde iki şerefeli düzgün bir minaresi vardır. Kurban bayramı gecesinde yanık seslerle müezzinler hicaz makamında Hicaz ağzı ile Şâfiî vaktine dek temcidler okurlar.

Bu sahra gibi avlunun tam ortasında bir cami daha vardır, o Resulullah Camii'dir. 8 yüksek direk üzerinde semaya doğru baş uzatmış yüksek köşk gibi bir kubbedir. Öyle mina kubbe ve inci tanesi gibi kâse, nurlu bir kubbedir ki benzeri yoktur. Baştan başa beyaz kireç sıvalıdır. Eski tarz bir sanatlı mihrabı vardır, ama minberi yoktur. Kubbesinin içinde tam ortasında bir yuvarlak içinde eski hat ile "Kul, küllü ya'meliı alâ şâkiletih" [Kur'ân, İsrâ, 84] âyeti yazılmıştır ki hâlâ ol hatta kûfî hattı derler. Gayet sanatlı hattır.

Yine bu kubbenin daha aşağı etrafında Feth-i şerif suresi yazılmıştır. Bu kubbeye bitişik bir sofa ve bir sanatlı minaresi var. Kısacası görmeye değer iç açıcı bir camidir. Bunda da ibadet etmek sevaptır.

Bu camiin yanında Hazret-i Ali Makamı, Mine Pazarı'na gelince burada konaklayıp Düldülünü bağladığı yer bellidir. Kurban bayramının 3 gün 3 gecesinde nice yüz bin hacı bu Hayf Camii'nde beş vakit namazım kılarlar. İki yüzden fazla, imam, hatip, şeyh ve müezzinleri vardır, vesselâm.