Davas (Kale)

Davas (Kale) hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Yunanlılar yapısıdır ki göklere baş uzatmış şahin, zağanos ve doğan yuvalı Davaz Kalesi'dir. (—) tarihinde Menteş Bay oğullarından Mirza Bay fethederken savaş esnasında, "Kalede adam az" buyurmuşlar, adam azdan bozulma Türkler arasında Davaz Kalesi derler. Daha önce kadı burada otururmuş. Hâlâ yine paşa hâssıdır.

Kalesi Davaz Ovası'nın güneyinde ve bir yüksek yalçın kaya üzerinde dört köşe kudret eliyle yapılmış yüksek kaledir. Çepçevre büyüklüğü 3 bin adımdır. Ancak doğuya bakan bir demir kapısı vardır. Bu kapı önüne cehennem kuyusuna benzer bir hendeği var. Celâli sığınmasın diye kazmışlar, zamanla toz toprakla dolmuş. Eğer temizlense bu kale Yecuc Şeddi gibi olurdu, zira bu kale kayasının dört tarafı cehennem çukuru gibidir.

Dış kalesinin bazı yerleri yıkılmıştır, ama hâlâ iç kalesi gayet mamur, sağlam ve dayanıklı kaledir. O yazılan kayanın sivri burnu üzere göklerden ve avcı kuşlardan başka havalesi yoktur. Ancak gayet küçük iç kaledir. Çepçevre büyüklüğü 300 adımdır. Duvarının boyu 50 ziradır. İçinde 50 adet toprak örtülü haneleri vardır. Bir camii var ve dizdar burada oturur. İç el olmakla neferi yoktur. Ve han, hamam ve çarşı pazarı yoktur.

Dış kale geniştir, 300 toprak örtülü mamur şenlikli haneler vardır. Hepsi 5 mahalle ve 5 mihraptır. Ve 10 adet küçük dükkânı, 1 hanı, 1 basık hamamı, 3 sıbyan mektebi, 3 sebili, 2 tekkesi ve 6 zaviyesi var, ama bedesten ve aşevi imareti yoktur.

Bu kale içinde bağ ve bahçe de yoktur, ama yer yer üzüm asmaları ve yaşlı acayip ağaçlar vardır. Tüm bağları kayanın batısında bir top menzili uzakta Kepez Dağı dibinde 3 bin adet mahsullü bağdır ve her bağda bir bağcısı vardır, dar değildir, geniş evlerdir. Bütün kale halkı altı ay bağlarında sakin olup mahsul alırlar.

Bu kalenin doğu tarafında kale temeli altında bir yalçın kaya içinden bir âbıhayat su kaynayıp çıkar, sanki buz parçasıdır. Tüm kale halkı bu tatlı sudan içip susuzluklarını giderirler. Acayip Tanrı işidir ki bu kaleden yüksekte bir dağ daha yoktur ki ondan gelir diye düşünülsün. Allah'ın hikmetidir, bu suyundan başka havası da güzeldir.