Yeni Palanka (Banatska Palanka)

Yeni Palanka (Banatska Palanka) hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

(—) tarihinde Fatih asrında Gazi (—) Bey Sırp kâfiri elinden fethetmişti. Zamanın geçmesiyle harap olunca (—) tarihinde Varat fatihi İkinci Vezir Ahmed Paşa Sultan III. Mehmed Han fermanıyla eski temeli üzerine yeniden Tuna Nehri kenarında dörtgen şekilli bir dolma rıhtım bina güzel bir palanka yapınca ismine Yeni Palanka derler, ama birinci yapısı eskidir. Hisar içinde bir Hünkâr Camii ve 50 adet tahta örtülü haneleri var. Ancak paşanın sarayı tamamen kiremit örtülüdür. Ve hâlâ Modova beyi burada oturur. Hâlâ III. Mehmed Han yazımı üzere Tımışvar Eyaleti'nde Modova beyinin tahtıdır. İki tuğlu paşalara da sadaka olunmuş hoş sancaktır. Beyinin hassı 260.080 akçedir. Ve bütün zeamet sahibi 13 neferdir ve tüm erbâb-ı timarı 123 kişidir, çeribaşı, yüzbaşı ve alaybeyisi vardır. Sefer sırasında kanun üzere bu zeamet ve timar sahiplerinin cebelüleri beyinin tabileriyle 5 bin adet seçkin asker olup Tımışvar muhafazasına memurlardır. Kanun üzere sipah kethüdayeri, yeniçeri serdarı, kale dizdarı, 20 nefer hisar eri, 150 akçe pâyesiyle kadısı, muhtesibi, emini, bâcdarı, şehir kethüdası ve 7 nefer kale ağaları vardır, ama şeyhülislâm ve nakibüleşrafı yoktur.

Yeni Kale'nin şeklini bildirir

Tuna Nehri sahilinde bir yarlı bayır üzerinde dört köşe palanka olup iki kapısı var, biri beri doğu tarafına bakar, biri küçük kapıdır ki Tuna Nehri kenarına bu kapıdan 20 ayak merdiven ile inilir, Tuna taşsa 10 basamak merdiven kalır. Varoş tarafına bu büyük kapı üzerinde büyük bir köşkü var, şer'î mahkemesi civarındadır. Ve kapı önünde bir enli derin hendek üzerinde makaralar ile asma çit köprüsü var. Bu köprüden geçip büyük varoşa varmak için Tuna Nehri üzerinde yüz adım gidip bir ağaç köprüden daha geçilir, ondan sonra varoşa girilir. Bu hesap üzere bu kaleyi Tuna Nehri kuşatmış olup bir ada gibidir, zira Tuna'dan ayrılmış bir fırka ensiz su daha vardır.

Büyük Varoş'un şeklini bildirir

Adı geçen köprünün başında 50 adet dükkânları, bir hanı ve bir camii var. Tamamı 3 mihraptır ve 4 mahalledir, ikisi müslim ve ikisi kefere mahallesidir. Toplam 300 adet bağlı ve bahçeli tahta şindire örtülü mamur hanelerdir. Burada güzel yapı bir hamamı var, ama Temmuz günleri olduğundan kapalı durup bütün halkı Tuna Nehri'ne girerler. Ayanı kibarı evlerinde soba hamamlarına girerler, zira her evde çömlekten soba vardır.

Bu şehrin batı tarafından Kraşva Nehri akıp bu mahalle yakın Tuna Nehri'ne karışır, tatlı sudur ama küçüktür. Bu nehrin [93b] ilk çıktığı yer olan Erdel Vilâyeti'nin Kraşva dağlarından gelip Virse Kalesiyle bu Yeni Kale Ovası’ndan akıp Tuna Nehri'ne girer. Terhal Nehri, Çalmaş Yaylağı’ndan gelip bu şehrin doğu tarafı dibinde Tuna'ya katılır.