Karabağlar (Qarabağlar)

Karabağlar (Qarabağlar) hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Bu şehri ilk defa Menuçehr yapmıştır. Eski şehirdir ki hala Nahşıvan toprağında başka sultanlıktır. Eski zamanlarda büyük bir şehir imiş. 1012 [1603/4] tarihinde Sultan III. Mehmed Han zamanında Osmanlı elinde iken Acem zafer buldu. 1045 [1635 / 6] tarihinde Revan Fatihi Sultan IV. Murad Han Revan fethinden sonra bu şehre gelip konakladığında eski zamanlarda direkli İrem bahçeleri gibi bakımlı olan şehri, denizler gibi askerine buyruk buyurup bir anda yakıp yıktı, duvarlarını toprak etti ve halkının ciğerlerini kebap etti. Hala yıkıntının kalıntıları açık seçik bellidir.

Tirnur Han bu Karabağlar'da kışlayıp bolluk içinde geçirmişlerdir. Ta bu mertebe bakımlı ve şenlikli geniş bir ovadır. Üç kere Süleyman Han ve nice kere kurnandanlar sayısız askerlerle beşer altışar ay konaklayıp bolluk içinde geçinrnişlerdir. Lakin IV. Murad Han'ın yıktığından beri yine imar olmadadır. Ama güneşte zerre ve denizde damla gibi imar olmamıştır. Hizmetçilerimiz kırk minare saymışlardır.

Tanrı'ya hamd olsun bu şehrin suyunun ve havasının tatlılığından tabiatımız hoş olup at-biner bazı arkadaşlar ile şehri biraz gezip dolaştık. Rehberimizin anlattığına göre on bin kadar bağlı ve bahçeli haneler, yetmiş mihrap, kırkı minareli camiler, hanı, hamamı ve çarşıları boldur, ama henüz daha imar olmadadır. Havasının tatlılığı cihetinden güzel yüzlü mahbub ve mahbubelerine rast gelirdik.

Beğenilen yiyeceklerinin, içeceklerinin ve meyvelerinin çokluğu bir diyarda yoktur. Kara Bağlar desek yeri vardır. Elçi ile bir bağda gezerken Yezdan Kulu adlı bir bağcı 26 çeşit sulu armut getirdi. Meleçe, Abbasi ve Ürdübari demek ile bilinen ve beğenilen yemesi hoş armutları olur ki yiyenin üzerine elbette tatlı suyu katr-ı nebat suyu gibi akar. Gayet lezzetli armutları ve al renkli kirazları olur.

Çarşılarında tertemiz aşçılarında çeşit çeşit Revan pirinci pilavları ve herisesi (keşkeği) lezzetli ve güzel kokulu olur. Ve aşçıları gayet temizdir. Zira hepsi müslimdir. Bu Acem diyarında bütün yiyecek ve içecek satanlarda asla Ermeni ve Urum yoktur. Aslında Urum keferesi asla ve kat'a yoktur. Meğer ticaret ile gelip gide. Ama Yahudi, Şii, Teberrai ve Kurayi çoktur. Mülhidler, zındıklar, Cebri, Kaderi, Hurufi ve Zemini (---) (---) (---) (---) Bu batıl mezhepli sapık fırkalar gayet çoktur.