Novateyn Kalesi

Novateyn Kalesi hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Hersek Sancağı toprağında Venedik Körfezi içinde bir küçük körfez ağzında 2 adet kaledir. Biri aşağıda Büyük Nova Kalesi'dir ve biri yukarı Nova İç Hisarı Kalesi'dir.

Aşağı kale ile yukarı kale arası bir tüfeng menzili bağ ve bahçelerdir. Bu mahalle Voraniçse derler. Bundan yokuş yukarı iç kaledir. Fırdolayı şeddadi sağlam taş yapı güzel bir kaledir, ama Aşağı Nova gibi büyük kale değildir, lâkin pek sarptır. Bütün topları Nova Boğazı'nın karşı tarafında Rosa Limanı'na yetişip döver şahane balyemez topları var. Daha ondan yukarı Arnavutluk Karadağlarını döver uzun balyemez kolumburuna kale döver topları var.

Bu iç kale dörtgen şekilli şeddadi sağlam yapı ve kesme yalçın kaya hendekli ve kıbleye doğru aşağı Voraniçse bağlarına, oradan Büyük Nova'ya iner iki kat bir demir kapısı var. Büyük kuleleri, burçları ve beden dişleri var. Hisar içinde 130 kadar kiremitli ve kayağan örtülü evleri, bir Fatih Mehmed Han Camii, tahıl ambarı, su sarnıçları, cebehanesi ve mehterhane kulesi vardır, ama çarşı pazarı bedestenleri, han ve imaretleri yoktur. Başka dizdarı, topçusu ve azebistanları olup hepsi 400 adet donanımlı ve silâhlı gazi yiğit askere maliktir. Kıbleye bakan kapısının önünde harman büyüklüğü kadar bir büyük kulesi var ki üzerinde 7 adet balyemez topları kıble tarafında iki saat uzak Kota Köyü semtinde kuş kondurmazlar.