Lala Mustafa Paşa Camii

Lala Mustafa Paşa Camii hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Paşa Sarayı kapısının önünde, ana yol aşırısında olup Süleyman Han veziri Lala Mustafa Paşa yapısı, İstanbul tarzı yüksek kubbesi ve bütün yapısı saf kurşun ile örtülüdür. Uzunluğu ve genişliği seksener ayaktır. Mihrabı, minberi ve mü'ezzin mahfili sade güzelidir. İçinde avizeleri yoktur. Dış sofası vardır ama avlusu dardır. Süleyman Han mimarı Sinan Ağa yapısıdır. Seçkin bilginlerden manalar denizi, sanki ikinci Numan (Ebu Hanife), yani tefsirci, hadisçi Vani Efendi adında, adı yeryüzüne yayılmış, dili açık, anlatışı düzgün bir şeyhi var ki vaaz ve öğütlerini bir kere dinleyen elbette her şeyden tövbe eder, temizlenip güzel hal sahibi olur.

Ve Yeniçeri İmam adında Kur'an'ı ezberlemiş değerli bir imamı var ki sanki hümam-ı akdemdir. Sabah namazında Kur'an-ı Kerim'den iki hizib miktarı kısım okuduğunda bütün cemaat susup kendilerinden geçerler. Ta bu derece etkili ve yakıcı, dokunaklı sesi var. Ve musiki ilminde sanki kitab-ı edvar yazarıdır. Bundan başka nice bilginleri vardır.

Ve Yeniçeri Müe'zzin adında Bilal-ı Habeşi çırağı bir mü'ezzini var ki, ezan-ı Muhammedi minaresinde bir kere Davudi yüksek sesiyle Allahuekber Allahuekber, dese bütün küçük ve büyük herkesin vücutları titrer. Herkes işini gücünü, yemesini içmesini terk edip camie gelirler. Zira bu Erzurum halkı gayet fazla dindarlardır.