Resime (Resmo)

Resime (Resmo) hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Rum dilinde Resime (---) (---) derler. Yapıcısı Venedik Pirincpirimleridir. (---) tarihinde Sultan İbrahim Han asrında Deli Hüseyin Paşa fethetmiştir. Hala sancak beyi tahtıdır. Paşasının hassı 229 bin akçedir. Alaybeyi, çeribaşı, 39 adet zeameti ve 355 adet timarı var. Kanun üzere cebelüleri ile sefer sırasında toplam 5 bin adet zeytin sipahisi askeri olur.

150 akçe kazadır. Nahiyesi (---) adet köydür. Yeniçeri ağası, kale dizdarı, 4 oda yeniçeri çorbacıları, cebecibaşı ve topçubaşıları var, ikişer oda neferleri var. Ve 20 adet kale ağalan, 3 bin adet kale neferi, şeyhülislamı, nakibüleşrafı, sipah kethüdayeri, muhtesib ağası, haraç ağası, mimar ağası, şehir emini, gılal emini, liman emini, gümrük emini, bacdar ve (---) (---) (---) vardır.

Kısacası, tüm mustahfız askeriyle 12 bin kılıç İslam askeri hazırdır.

Kalesi zeminin şekli: Deniz kıyısında bir sağlam set yalçın kaya üzerinde denize eğimli kara tarafında kendine havalesiz bir sanatlı iç kaledir. Aşağı varoştan bu iç kaleye giderken kuzey tarafa gidip namazgahı geçip 500 adım bir yeşillik ovayı geçip yokuş yukarı gidip İskender Seddi gibi 5 köşe, taş yapı, gayet sarp ve sağlam bir iç kaledir. Büyüklüğü beden duvarları üzere tam 3.400 adımdır. [286b] Ve etrafında 5 adet büyük tabyalar vardır.

4 tarafı yalçın kayalardır, ama göklere uzanmış değildir. Ancak bir minare boyu yüksek tepe üzerinde yontma taş, hazır baş bir savaş kalesidir. Asla bir tarafından lağım, siba ve metris eylemek mümkün değil iken "Büyüklerin himmeti dağları yerinden atar" derler, kuşatma sırasında Küçük Hüseyin Paşa bu iç kalenin namazgaha bakan köşesindeki tabyayı lağım ile atıp o taraftan Müslüman gaziler yürüyüş edip o gün bu güzel kale fethedilmiştir.

Bu iç kale duvarlarının iç yüzleri Hanya Kalesi duvarı gibi çepçevre tamamen toprak yığılıdır.

Ve 20 adım enli duvar ve ancak doğu yönüne bakar bir kapısı var, 2 kat sağlam demir kapılardır. Taşra kapı üzerinde bir büyük balık kemiği asılı olup alamettir. Bu kapılardan içeri bir geniş toloz kemer altı yoldur. Üzerleri toprak yığılı tabyalardır.

Bu iç kalede 50 adet kiremit örtülü inci gibi beyaz evlerdir ki hepsi kat kat kargir yapı, cihannüma güzel hanelerdir. Bunlardan Dizdar Sarayı ve Şeyh Mehmed Efendi Sarayı geniştir. Ve 1 adet Sultan İbrahim Han Camii var. Ve 1 adet mescit var ve cebehane, tahıl ambarları, su sarnıçları, 40 adet balyemez topları, o kadar mühimmat levazımatları var ki hesabını ancak Allah bilir. Cenab-ı Allah düşman şerrinden emin ede, amin ve ya Mu'in.

Retime varoşu aşağı kalesi zemininin şekli

Bu büyük kale deniz kıyısında 4 köşe bir alçak taş duvarlı ve hendeksiz süslü varoştur. Çevresinde yer yer tabyaları var ama bir şey değillerdir. Kuşatma sırasında biri dahi hücuma tahammül edemez. Bu varoşun büyüklüğü tam 4.600 adımdır.

Ve 3 adet kapısı var, biri kıbleye doğru büyük kapı, biri doğuya bakar Tekke Kapısı, 3 kat sağlam kapılardır. Ve biri Selonya Kapısı da doğuya dönüktür. Selonya Kapısı'ndan limana kadar deniz kıyısında asla kale duvarı yoktur. Osmanlı bu kaleyi fethedince deniz kıyısına şaranpav kazıklar kakıp kaleden sarp palanka duvar etmiş, ama alçaktır. Ancak mazgal ve dirseklerinde olan toplar tamamen limana nazır ve hazırlardır.

Bu varoş içinde tamamen denize bakar, kat kat, kafirden kalma şeddadi mamur yapılar var ki her birinin övgüsünde dil kısadır, bir şekilde tarif etmek mümkün değildir. Tamamı 3.700 adet odadır ama saray değildir. Ancak 77 adedi saraylardır. Hüseyin Paşa yazımı üzere odalar sayılmıştır. Bunlardan mükellef Paşa Sarayı, Veli Kethüda Sarayı, Şaban Alaybeyi Sarayı ve Ankebut Ahmed Paşa Sarayı.

Osmanlı sultanları ve diğer ileri gelenlerin camileri: Seçkini 6 adet camidir. Evvela Yukarı Hisar' da İbrahim Han Camii, Tekke Kapısı'nın iç yüzünde Valide Sultan Camii, çarşı içinde Deli Hüseyin Paşa Camii, Ankebut Ahmed Paşa Camii ve Tekke Kapısı önünde mezarlık içinde Veli Paşa Camii. Bunlar kalabalık cemaate sahip kiliselerden Müslüman mabedi olmuş eski mabetlerdir. (---) (---) (---).

Müminlerin mescitleri: Kamusu 9 adet mahalle mescididir. Bunlardan (---) (---) (---).
Medreseleri: Hepsi 2 adet medresedir. (---) (---) (---).
Sıbyan mektepleri: Hepsi 3 adet sıbyan mektebidir. Evvela (---) (---) (---).
Al-i Aba dervişleri tekkesi: Hepsi 3 adet tarikat erbabı hankahıdır. Bunlardan Tekke Kapısı Tekkesi mamurdur. Sonra Tekke Kapısı haricinde Veli Paşa Tekkesi, Bektaşi hankahıdır ki İrem Bağı'dır ve gayet mesiregah yerdir. (---) (---)
Gönül açan hamamları: Olancası iki adet aydınlık hamamdır. Evvela (---) (---) (---)
Gelen geçenlerin aşevi imareti: Hepsi 3 adet aşevi imarettir. Evvela Deli Hüseyin Paşa Camii İmareti, Tekke Kapısı'nda Valide Camii İmareti ve Veli Paşa Camii İmareti'nin nimetleri boldur, zengin yoksul, genç yaşlı herkese sabah akşam bir tas çorbaları dağıtılır.
Çarşı bedesteni: Tamamı 150 adet sanayi ehli dükkançeleridir ki tüm sanat ehlinde her şey bol bol bulunur.
Kara ve deniz tüccarları ham: Hepsi 3 adet tüccar hanıdır. Bunlardan (---) (---) (---)
Çeşmelerinin övgüsü: Tamamı 10 adet çeşmedir, ama bunlardan çarşı içindeki meydanda kral çeşmesi [287a] bir seyirlik hayat pınarıdır ki mermer ustası Frenk hakkak beyaz mermerden çeşit çeşit heykeller yapıp her bir heykelin ağzından, burnundan ve aletlerinden bir berrak su akar. Bu suretleri her gören hayran olup parmaklarını ağzına götürüp kalır.
İbretlik eserler: Bu şehir içinde bir zindan kulesi var, onun üstünde bir saat var. Bu da görülmeye değer bir şeydir.

Gemicilerin sığmak yeri limanı: Bu kalenin limanı şehrin doğu tarafında bulunup sonradan yapılmadır. Ancak 50 parça gemi alır. Ancak gündoğusu rüzgarı ağzından pek girip demir tutmaz bir kumsal liman olmakla büyük barça gemiler yatamazlar. Bu limana yakın tophane, başka bir iç kale gibi olup iç kale temelini ve aşağı şehrin çevresini korutur bir tophanedir, 50 parça balyemez uzun topları var.

.................. (2/3 satır boş) ...................

Beldenin övgüsünün tamamlanması

Bu Resime Kalesi'nin bütün mamur yapıları bu aşağı varoşta olup tüm sokaklar geniş olduğundan başka çarşı pazarları içinde üzüm asmaları dikilip bütün yollar nakışlı çadır gibi süslenip asla alemi aydınlatan güneşin sıcaklığı bu güzellik çarşısı içinde alışveriş eden insanlara tesir etmez, sanki bir İrem koyağıdır. Bir kumsal zemin olmakla kış günlerinde asla çamur olmaz.

Suyu, havası, yapısı, mahbüb ve mahbubesi, bağı bahçesi, limonu, turuncu, şeftalisi, inciri, üzümü ve zeytini cihanı tutup meşhur olmuştur