Plevne

Plevne hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

İsimlenme sebebi (—) (—) (—). Eflak banlarından Lazika Ban yapısıdır. Nice melik eline girip çıkmıştır. Sonunda 720 tarihinde Gazi Hudavendigâr zamanında Gazi Mihal Bey Eflak ve Laz kâfirleri elinden zorla feth edip bir dahi kâfirler tamaha düşüp istilâ etmesin, diye Gazi Mihal kalesini yıkmıştır. Yapı kalıntıları hâlâ açıkta bellidir.

Daha sonra, Gazi Murad Han bu kaleyi feth eden Gazi Mihal Bey'e, evlâttan evlâda kalması için ebedi olarak ocaklık verip dört tarafında 33 adet mamur köyleri her şeyden muaf Mihal Bey'e hâs tayin edip sancak beyi edince padişah tarafından 224 akçe hâss-ı hümâyûn bağışlandı. Sefer sırasında 10.000 Yörük askerine serdar olup mehterhanesi ve hâssına göre cebelüleri ile padişah hizmetinde hazır bulunmak üzere Mihal Bey'e bu sancak Gazi Hudâvendigâr'ın fermanıyla bağışlandı. Hâlen evlattan evlada Yörükler sancak beyi olmak üzere evlâtları bu sancağa istedikleri gibi mutasarrıflardır. Ama bu sancağın tüm toprakları Niğbolu Sancağında olmak ile bu Yörükân beyi sefer sırasında Niğbolu paşası kolunda konup göçüp davulunu sancağını döğüp sefer eşer.

Bu şehir 150 akçe şerif kazadır. Müftüsü, nakibüleşrafı, sipah kethüdayeri, yeniçeri serdarı, haraç ağası, çeribaşı, yüzbaşı, muhtesibi ve şehir kethüdası var, ama zeamet sahipleri ve alaybeyi Niğbolu Sancağındadır. Bunun askerleri top-çeken Yörükleridir.

Kalesinin şekli: Haraptır, ama daha sonra Mihaloğulları dört köşe hendeksiz, bir küçük kapılı kale şekilli bir sur yapıp içinde kat kat saray yapmışlar ki anlatılmaz. İçine beş (?) adam girse, yerim dar demez. Tüm Mihaloğlu beyleri burada oturup yönetirler.

Plevne şehrinin şekli: Bu bakımlı belde bir geniş öz içine kurulmuş, iki tarafı bağlı, bahçeli ve şebekeli bostanlı verimli zeminde bakımlı ve şenlikli evleri var. Bazı yerleri bağlı ve çayırlı bayırlardır ve yıldız tarafı da ovalı, çayırlı, çemenzarlı ve baştan başa bostanlı yerlerdir.

Tamamı 2.300 adet tek katlı ve iki katlı eski tarz evlerdir. Hepsi şindire tahta örtülü ve tahta avlulu evlerdir. Mükellef kârgir yapı saraylar ve kârgir taş avlulu evler de çoktur, ama kiremitli haneler yoktur, ancak geniş bahçeli evleri çoktur.

Tamamı 13 adet mahalledir. Evvelâ Bey Mahallesi (—)

Hepsi 18 adet mihraptır. Bunlardan beşi cuma namazı kılınan camidir, gerisi mahalle mescitleridir. Hepsinden donanımlı ve mükemmeli Mihaloğlu Süleyman Beşe Camii ve Ali Bey Camii kalabalık cemaate sahiptir. Ve hâlâ Bey kethüdası Mehmed Ağa bir yeni yapı güzel bir cami yapmış ki sanki Huld-ı Berin köşküdür.

Sadece bir adet medresesi var. Gazi Ali Bey hayratıdır ki Asitâne-i saadetten özel paye dersiammı gelip talebelerine ders verir.

7 adet sıbyan mektebi var, Süleyman Bey Mektebi ve Gazi Ali Bey Mektebi ve nice mektepler vardır.

6 altı adet tarikat erbabı tekkesi var. Bunlardan (—) (—) (—)

Tamamı 6 adet tüccar hanları var. Bunlardan Gazi Mihal Bey Hanı, yıktığı kâfirden kalma kalenin taşından dev bedesten yapıp öyle süslü etmiş ki o asırda bu işyeri içinde 5-6 bin keseye malik tüccarlar var imiş. 1005 tarihinde Eflak kâfiri Tuna Nehri donunca buz üstünden geçip bu şehri yakıp bu bedestenden 5 Mısır hâzinesi mal alıp cehennem yurtlarına gider. Bu bedesteni daha sonra Mihaloğulları 70 ocak bir büyük han yapmışlar ki hâlâ kale gibi benzersiz bir handır.

Bir adet Gazi Mihal Bey'in eski bir hamamı var, büyük çifte hamamdır ki benzeri meğer Sivas Eyaleti'nde Merzifon şehrinde Pir Dede Sultan nazargâh hamamı ola. Gerçi bu hamam o Merzifon Hamamı kadar büyük değildir, ama gayet sağlam yapı, sıcak hoş havalı, [56b] iç açıcı hamamdır. Döşemesi baştan başa siyah parlak kayağan taşı döşelidir. Kubbe kemerlerinden asla bir damla ter akmaz, suyu ve havası hoş, aydınlık çifte hamamdır.

Ve bir adet aşevi, ziyafet yurdu imareti var ki sabah akşam tüm gelen giden konuklara, yaşlı ve genç herkese birer tas çorba ve birer ekmek, ay ve yıl, sabah ve akşam, zengin yoksul, miskine her an buğday çorbası, Cuma gecelerinde pirinç pilâvı, zerdesi ve yahnisi boldur.

Ve beğenilen yiyecek ve içeceklerinden beyaz has ve lezzetli ekmeği ve beyaz süzme balı ve (—) (—) (—)
Plevne şehrinin can suyu tatlı nehirlerinin özellikleri Bu şehirden yıldız rüzgârı tarafına yarım saat gidince Vite
Nehri vardır, bu âbıhayat ırmak tâ Tiyon Dağları'ndan gelip bu şehir yakınından geçip bağ ve bostanları sulayarak iner, Niğbolu şehri yakınında büyük Tuna Nehri'ne karışır. Suyu ve havasının güzelliğinden bu şehrin Yörük oğlanları gayet sevimli, yiğit, hünerli ve çabuk hizmetçileri olur.

Ziyaretgâhlarını bildirir: Evvelâ bu şehir içinde Gazi Ali Bey Camii'nin mihrabı önünde hayrat sahibi Gazi Ali Bey yatmaktadır, Allah rahmet eylesin.

Ve İmam Lütfullâh Efendi, sırrı aziz olsun. (—) (—) (—)