Angili Kasrı (Angelokastro)

Angili Kasrı (Angelokastro) hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Ereğli Kasrı da derler. Yani Rum dilinde melek kalesidir. Gerçekten de mahbubu ve mahbubeleri melek yüzlüdür. Yapıcısı Rum krallarıdır. Daha sonra Venedik elinden (---) tarihinde Sultan Bayezid-i Veli İnebahtı'yı döverken Faik Paşa İnebahtı imdadına giderken yolu üzerinde bu kaleden nice bin kafir çıkıp adı geçen paşa ile büyük cenk ederler. Allah'ın yardımıyla Faik Paşa muzaffer olup kafirler yenilip kahrolurlar. Nice bini kılıçtan geçip nice bini zincire bağlı esir olur. Daha sonra Faik [341b] Paşa bu kaleyi kuşatıp 10 gün 10 gece döver. Sonunda Faik'in pazu kuvvetiyle ayık ve uyanık gaziler Venedik kralının kızı Angel adlı kraliçenin elinden alıp kızı da esir ederler. Kale içine her zaman olduğu gibi yeteri kadar asker koyup kale anahtarları ile İnebahtı altında Bayezid Han'a gelirler. İslam askeri içinde büyük bir top ve tüfenk şenlikleri ettiklerinde kafirler Angili Kasrı'nın fetholduğunu duyup onlar da İnebahtı'yı aman ile verip iç kalesi kalır. Sonra onları da Müslüman gaziler kırarlar. "İnebahtı'nın fethedilmesine gerçek sebep Faik Paşa oldu" diye tarihçiler yazmışlar.

Sonra Bayezid Han 20 bin askeriyle Faik Paşa'ya ilk İnebahtı Sancağı'nı iki tuğla ihsan edip nice şenliklerden sonra İslam ordusu kale içinde iken 3. gün İnebahtı Kalesi'nin kuyu tarafında yeraltı mağaralardan bir gece kafirler askere baskın edip bir Ali savaşı ederler ki ta sabah olunca kafirlere bir Muhammedi satır vurup Bayezid-i Veli pazusu kuvveti ile İnebahtı fetholur.

Ve bu Angili Kasrı hala Süleyman Han yazımı üzere Cezayir Eyaleti'nde Karlıeli Sancağı beyi tahtıdır. Beyinin padişah tarafından hassı 4 milyon akçedir. Ve zeameti 11 ve timarı 119'dur. Alaybeyi, çeribaşı ve yüzbaşısı vardır. Kanun üzere sefer sırasında tüm cebelüleri ile 4 bin asker olup beyi kaptan paşa ile 3 pare kadırga ile memur olduğu sefere gider. Sipah kethüdayeri, yeniçeri serdarı, dizdarı ve kale neferleri, toplam 70 adet timarlı hisar erleri vardır.

Ve 150 akçe kazadır ki hala İnebahtı Müftüsü Ali Efendi'ye ebedi surette arpalık ihsan olunmuştur. Nahiyesi 45 pare mamur köylerdir.

Sancağı toprağında 6 adet kaza vardır. Evvela Oksoromeroz kazası, Valtoz kazası, Lahor kazası, Voliçe kazası ve Aya Mavra kazası. Tüm bu kazalarda Karlıeli'nin 645 adet köyleri var. 110 adet de has ve evkaf köyleri var, ama gayet sarp ve mahsullü vilayettir.

Kalesi bir dereli, tepeli, havaleli ve Angiliyoz Gölü kenarında bir yüksek sivri tepe üzerinde dörtgenden doğudan batıya uzunlamasına kurulmuş yontma taş güzel bir kaledir. Yukarı kalesi fırdolayı doğudan batıya uzunluğu 200 adımdır. Ve 100 adım enli bir kaledir. Ve taşra kalesinin çepçevre genişliği bedenler üzre tam bin adım hoş bir kaledir ki tamamı 3 kat yüksek bir hisardır. Gerçi havalesi vardır ama iç kalesi havalesine havale olup havalesi olan dağda top ve tüfenk ile kuş kondurmaz. 4 tarafı yalçın kayalar olmak ile asla bir tarafında hendeği yoktur. Ancak güney tarafa bakar bir kapısı var, iki kat demir kapılardır.

Bu kalenin orta hisarında Sultan Bayezid-i Veli Camii var, kiremitli ve kargir minareli eski camidir ki bundan başka mamurattan bir eser olmadığından başka insan da yoktur. Ancak kale içinde bağ bahçeler olup kapısı daima kapalı durur. Tüm neferleri aşağı dere içindeki varoşta olurlar.

Varoş toplam 300 adet kiremitli bağlı ve bostanlı geniş evlerdir. Mahkeme yanında kiremitli, kargir minareli 1 mescidi var. Cumayı ve bayram namazlarını yukarı kalede Bayezid Han Camii'nde kılarlar.

Ve varoşta 12 dükkan vardır. Bu pazar içre 1 mükellef mescidi de vardır. Ve 1 medresesi, 1 mektebi, 2 tekkesi, 1 küçük hanı ve 1 küçük hamamı var, kahice battal olur.

Ve bu kasaba içinde bir dere akmaktadır. Ve bir göz taştan yapılma bir köprü dibinden bir abıhayat su kaynayıp çıkar, tüm şehir halkı berrak sudan içip susuzluklarını giderirler. Bütün halkı Rumca konuşurlar ederler, ama mahbübelerine angili (melek) desen angililerdir.

Kale dibinde akan Angiliyoz Gölü'nün yılan balığı hesapsız olup vilayet vilayet tuzlayıp götürürler. Ve acayip balık dalyanları vardır. Meğer böyle yılan balıkları Arnavut İskenderiyesi'nin Boyana Gölü'nde ola. Gayet lezzetli ve taze ilik gibi yılan balıkları olur. Onu yiyen ömründe ağrı hastalığını görmez, gayet faydalı ve güçlendiricidir. Bu gölün mahsulü de veziriazam hassı olup Anatolkoz'a tabidir.