Kızılhisar (Pilisvörösvár)

Kızılhisar (Pilisvörösvár) hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

950 tarihinde Lala Mustafa Paşa yapısıdır. Daha önce bu kaleyi kefere zamanı Osmanlı korkusundan dağlar içinde yapmışlar. Hâlâ yapı kalıntıları bir yüksek bir tepe üzerinde harabesi görünmekte idi. Ama Üstürgon yoluna aykırı olduğundan Lala Paşa o kaleyi bu yeşillik ovada yapmıştır, gerçekten de yerinde yapmıştır. Dört köşe üç kat çit palanka sağlam hisardır. Fırdolayı büyüklüğü 1.000 adımdır. Hendeği topraktan kesme geniş ve derin çukurdur.

İki kapısı var; büyük kapısı güney tarafa açılır, küçük kapısı kuzey tarafa açılır. Hendek üzerindeki köprüleri ağaç olduğundan her gece bekçiler köprüleri kaldırıp kapıların önlerine set ederler.

Hisar içinde 100 kadar tahta örtülü neferat haneleri var, ama gayet daracıktır. Süleyman Han'ın bir camii var. Hamamı yok, ama henüz Gürcü Mehmed Paşa yeni bir hamam yapmaya başladı. Ve han yakınında 5 adet dükkânı var. Dizdarı ve Üstürgon kazası naibi ve cümle 200 adet gazi kale erleri var. Budin ile Üstürgon Kalesi arasında bu kale sığınak yeridir.

Beğenilenlerinden; bahçeleri hesapsız olup şebekeli bostanlarında lahanası o kadar çok ve o kadar iri olur ki sanki her biri beylerbeyi davulu kadar olur. Bosnalılar bu lahanayı görüp, "Ah canum, dinüm, îmânum kapusta" derler. Gerçekten de Van diyarı lahanası kadar iri olup Budin'e bütün lahana bu Kızılhisar'dan gider, zira Boşnak kavmi lahana ile kırah (bezelye) çorbasını ve keçi sütü surutkasını pek severler.