Kılburun (Kinburn Spit)

Kılburun (Kinburn Spit) hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

(—) tarihinde (—) yapısıdır. (—) eliyle. Silistre Eyaleti'nde sancakbeyi tahtıdır ki kanuna göre Özü paşası burada oturur ve gâhîce karşı Özu de oturur. Ancak çöl ü çölistan yer olduğundan reaya vü berâyâların davalarını dinleyip adalet için paşalar gâh Silistre tahtında ve gâh Babadağı şehrinde oturup çevrelerini korurlar. Daha sonra (—) tarihinde Sultan IV. Murad Han fermanıyla yine Piyale Paşa donanma ile bu Kılburun Kalesi'ne yanaşıp Eflâk ve Boğdan kâfirleri hizmetiyle bu Kılburun Kalesinin batı tarafına bitişik 4 köşe bir sağlam kale daha yapınca kale daha geniş oldu ve 100 adet neferat daha kondu. Dörtgen şekilden uzunlamasına bir şeddadî taş yapı bir güzel kaledir ki çepçevre büyüklüğü 400 germe adımdır. Ve 2 adet gayet sağlam şahane cebehane kulesi ve ambar kuleleri tamamen tahta örtülü yüksek kulelerdir.

Piyale Paşa'nın kattığının duvarı Özü Nehri kenarı ki kalenin batı tarafıdır, o tarafa bakar bir sağlam demir kapısı var. Eski kale iç kale gibi kalıp onun da batı tarafına açılır bir demir kapısı vardır, Piyale Paşa Kalesi içine açılır. Bu kalenin de hendeği yoktur, ama duvarları kırkar arşın yüksektir ve çevresi tamamen kumsaldır ki Heyhat Sahrası bu mahalde son bulur.

Bu kalenin 180 adet neferatı ve başka 2 dizdarı vardır. Biri eski ve biri yeni Piyale Paşa dizdarıdır. Bunda da mehterhane çalınıp 5 kalede beş vakitte mehterhane fasılları olur. Bu iki hisarın içinde tamamen tahta örtülü avlusuz 80 adet küçük haneler vardır.

Bir camii var, hamamı, dükkânları ve hanları asla yoktur, ama taşra sahralarında odunları çoktur. Cebehanesi ve yirmi adet şahane topları karşı tarafta Hasan Paşa'yı ve Özü Kalelerini döver uzun topları vardır, ama gayet cezire yerdir.

Bu kaleden taşra batı tarafında 50-60 kadar saz örtülü ahırları ve doğu tarafında verimli bostanları var ki Kırım vilâyetine bu bostanlar içinden gidilir. Buna Kılburun Kalesi denmesinin aslı odur ki bu [56b] kalenin lodos tarafı Karadeniz'dir ve poyraz yönü Özü Suyudur. Bu ikisi arasında kıl gibi bir incecik kumsal 12 saat uzun dil gibi tâ doğudan batıya kadar bu ince burunun batısı ucunda bir kalecik olduğundan Kılburun derler. Öyle dil gibi bir Kılburun'dur ki her an Karadeniz fırtınası ince burnu atlayıp Özü Nehri'ne Özü de gâhice Karadeniz'e atlar. Bir ince kıl gibi burun sonunda olduğundan Kılburun derler.

Kırım'a giden hanlar bu kalede toplanıp bin iki bin adam olup pür-silâh Kılburun üzere doğu tarafa 12 saat seğirdip oradan büyük Heyhat'a çıkarlar. Orada da iki gün iki gece yine doğuya çöl ü çölistan ve kırlar ve yabanlar içinde seğirdip eman yuvası olan Kırım diyarının Orağzı adındaki kalesine varıp selâmet bulunur. Yoksa Allah korusun amansız yoldur. Tatar kavmi bile korkarlar, zira Kazak kâfirleri ormanlar içinde pusu kurup adam alıp Özü Nehri'nde kayıklarına giderler vesselam, söz tamam.