Simav

Simav hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Eski zamanda büyük İskender zamanında Rum Batlimus krallarından Batlimus yapısıdır. Tarihlerde Fındıcak Kalesi diye yazmışlardır. Simav Şehri'nin ensesinde güney tarafında bir yüksek kaya üzerinde dört köşe bir şeddadi taş yapı, güzel bir kaledir. (—) tarihinde nursuz Timur, Yıldırım Han'a rağmen bazı yerlerini yıktığından hâlâ bu kale içinde haneler yoktur. (—) tarihinde Germiyanoğlu Veziri Babık Bey, Simavna adlı bir Rum kralı elinden fethettiğinden Simav derler. Bir rivayette sîmâb'dan bozma Simav derler. Yani gümüş suyu demek ola. Gerçekten suları gümüş gibi berraktır.

Kütahya Sancağı'nda 150 akçe şerif kazadır. Bazı ulemâya 300 ile bağışlanır güzel yüksek kazadır. Nahiyesi (—) köydür. Ve hâkimi serbest zeamet sahibidir. Şeyhülislâmı, nakibi, kethüdayeri, serdarı ve ayanı vardır.

Ve şehri 4 mahalledir. Evvelâ Ulvî [Yukarı] Mahallesi, Vasatî [Orta] Mahallesi, Süflî [Aşağı] Mahallesi ve Cedid [Yeni] Mahallesi. Bütün haneleri hasır sazı yahut tahta örtülü mamur ve bakımlı hanelerdir ki tamamı 1.200 bağlı, bahçeli ve âbıhayat sulu evlerdir. Ana yolları inişli yokuşludur.

...

Ve şehirden yarım saat uzak kuzey tarafında Germâb [Ilıca] Hamamı. Kudret eliyle Anadolu Eyaleti'nde çok ılıcalar vardır, ama bu Simav ılıcaları gibi yeryüzünde yoktur. Şehir halkının tabiat sahibi olan kimseleri bu sudan getirtip içerler. Bütün ılıca sularında kükürt kokusu vardır, ama bunda asla öyle bir koku yoktur, gayet lezzetlidir. Ve pek çok hastalıklara iyi gelir.

Büyük Ilıca'nın iki havuzu vardır. Ona yakın çifte Osim Ilıcası, ona yakın Naşlı Ilıcası ve ona yakın Cennet Köy Ilıcası. Kısacası, 7 hamam kudret eliyle yaratılmış ılıcalardır. Her birinin başka bir özelliği vardır. Bütün şehir halkı yılda bir kere Temmuz ayında çadırları ile gelip konup zevk u safâ edip hamam faslı ederler ve herkes sağlıklı olup şehre dönerler. Böyle bir yararlı kaplıcalardır. Simav Şehri'nde bir muattal hamam da vardır.

Ve 2 hanı var, biri Babık Bey'indir, diğeri de Kara Ahmed Paşa Hanıdir. Toplam 255 dükkân vardır, ama bedesten yoktur. Ancak çarşısında ve hanlarında bütün nadir eşyalar mevcuttur.

Bu şehrin tüm imaretleri Gediz şehri gibi dere ve tepeler üzerindedir. Ama bütün evleri bağlı ve bahçeli geniş evlerdir. Avluları ve akarsuları olup her evde birer nehir bulunur. Ve her hanelerin dört duvarı baştan başa kerpiçtendir, taş yapı gayet nadir bulunmaktadır.

Çarşı pazarı içi çeşit çeşit büyük çınarlar ve salkımsöğütlerle gölgelenmiştir ki güneşin şiddetli sıcağı asla tesir etmez ferah çarşıdır. Bunlardan tabahanesi akarsular içinde tertemiz çarşıdır. Ve 10 kahvehanesi vardır.

Beğenilenlerinden, beyaz kirazı meşhur olmuştur. "Hâlâ nar ağaçları hâsıl olup şehrimiz bahçelerinde ılıman iklim meyveleri yetişmeye başladı" diye vilâyet ayanı söylediler. Ve "10 sene önce gördüğümüz şiddetli kışı görmez olduk" dediler.

Bu şehrin meşhurundan, şehrin kuzeyinde yarım saat yakın bir büyük âbıhayat gölü vardır. Bütün dağlardan akan akarsular onda toplanır, büyük bir göldür. Çeşit çeşit balıklarından sazan balığı, çime balığı ve turna balığı gibi balıkları olur ki meğer Rumeli'nde Ohri Gölü balığı ola.

Bu şehrin kuzey tarafı bir mahsullü büyük ovadır. Bu ovanın büyüklüğü ne kadar ise gölü de o kadar geniş bir göldür. Bu vilâyeti Germiyanoğlu vezirleri fethettiğinden bu gölün mahsulünü eski Kütahya Şehri'nde Germiyanoğlu Medresesi'nin dersiamları olan müftülere hâs olup 2 bin guruş maaş hâsıl olur mukataa bir göldür.

Bu gölün doğusu kenarında Delice Hisar demekle bilinen bir kale vardır. Bir ada gibi yerde küçük kaledir, içinde neferleri yoktur.

Yine bu göl kenarında batı tarafta Yenice Hisar demekle bilinen bir viran kale vardır, içinde balık avcıları kalırlar. Bu da göl içinde ada gibi bir yüksek tepe üzerinde bulunmaktadır. Lâkin bu anılan kalelerin dibindeki balık dalyanları ve avcıları Kütahya müftüsünün meşrutaları değildir. Bu, Simav Şehri'nde Ulu Cami ki beldenin fatihi Babık Bey camiidir. Bu dalyanlar o camiin evkâfıdır ki vakıf tarafından mütevelli zapt edip 3 yük akçe cami mürtezikalarına verir.

Bu Simav şehri gerçi dağlar eteğinde kurulmuştur, ama eski şehirdir. Suyu ve havası gayetle hoş olduğundan başka evliyâlar nazargâhıdır. O yüzden âlimleri, salihleri, şeyhleri ve kadıları çoktur. Ve pehlivan civan şahbaz yiğitleri de sayısızdır. Hatta vilâyet ayanı ile sohbet ederken öyle anlattılar ki,

"Bizim şehrimizin öyle pehlivanları olur ki Anadolu diyarında şehrimiz pehlivanlarının arkasını yere getirmiş pehlivan yoktur" diye söylediler. Ve,

"Şehrimiz etrafında ve diğer vilâyetlerde düğünler ve kutlamalar olsa şehrimiz pehlivanları o büyük toplantılara varıp bütün kasaba pehlivanlarını birer elden elleşip kündeden yahut Cezayir sarmasından veya taşlamadan yahut kirdmandan veya piş kabzadan, kısacası 160 çeşit oyundan bir oyun ile zorla yenip ödülleri ve hediyeleri bizim pehlivanlarımız alagelmişlerdir" diye övünerek söylediler. Kütahya müftüsü kardeşi Yusuf Efendi, Abdullah Efendi, Süleyman Efendi ve nice safalı dostlar sevinip bu şekilde tanıklık ettiler. Hemen hakir,

"Ya sultanım, ayâ aslı ne ola ki sizin gençleriniz galip, diğerleri mağlup ola. Bu siz iyi bilirsiniz ki el elden üstündür, demişler. Bunda bir hikmet vardır ki daima sizin pehlivanlarınız galip ola" dedim. Onlar,

"Sorunuz yerindedir. Bizim gençlerimizin galip olduklarının aslı odur ki her biri birer büyük evliyânın soyundandır. Onun için sırtları yere gelmez ve bir yiğidimiz düşmandan yüz çevirmez. Cesur ve bahadır yiğitlerimiz vardır. Bizim şehrimizde yetişen kızlarımızı bu şehirden dışarı çıkarıp diğer köylerin halkına vermeziz, yine burada kefene veririz ve başka yerden kız da almazız. Onun için tüm şehrimizin halkı soylu soplu er oğlu erler pehlivan erenler" deyip bu şekilde güzel ahlâklarını tarif ettiler.

Gerçekte şahbaz, dilâver, iri gövdeli ve kesimli güzel yarar gençleri vardır. Ve herkes ile güzel geçinir gariplerin dostu adamlardır. Ve gerçekten de bu şehrin içinde dışında yatmakta olan evliyâlara son yoktur, ama ziyaret ettiğimiz bu sultanlardır ki zikrolunur: