Cevrum (Çorum)

Cevrum (Çorum) hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

İslam kavmi yapısıdır, ama Allah bilir Selçuklular'dan Kılıç Arslan Şah yapısıdır. Suyu ve havası tatlı olduğundan Kılıç Arslan oğlu Yakub Mirza'yı ve nice yüz hasta çorluları bu şehre gönderip sağlıklarına kavuştuklarından Çorum adıyla adlanmış mamur bir şehirdir. Ama vilayetin seçkin alimleri güzel yorumda bulunup "Hur-ı Rum"dan bozma "Çorum" derler diye yorumlarlar.

Danişmendoğulları eline girmiştir. Onlardan (---) tarihinde Yıldırım Han istila eylemiştir. Sivas eyaletinde sancakbeyi tahtıdır. Beyinin padişah tarafından hass-ı hümayunu 300.000, zeamet 19 ve timar 310 Alaybeyisi ve çeribaşısı vardır ve 150 akçe kazadır.

Ve (---) nahiyedir. Senelik kazasından beş kese hasıl olur. Şeyhülislamı, nakibüleşrafı, ayan u eşrafı, kale dizdarı, neferatları, kapan emini, muhtesibi, şehir naibi ve şehir subaşısı vardır.

Ve sipah kethüdayeri beyine denk gösteriş sahibi hakimdir. Ve kapıkulu serdarı da azametli adamlar olur. Zira bu Çorum sancağında askeri taifesi gayet çoktur, eşkıya ve zorba yeridir. Hatta bizim paşayı bu şehre kondurmak istemediler. Araya arabulucular girince şer'i mahkemede yaftalar verip bütün şehir hanelerinde üç gün konaklamak ferman olundu.

Bu şehir toplam 42 mahalle ve 42 mihraptır. Ve hepsi 4.300 bağlı ve bahçeli, kiremitli ve temiz toprak ile örtülü bakımlı hanelerdir.

Hepsi dokuz hutbe okunur camidir. Bunların içinde mamur ve eski padişah camii olan Sultan Murad Camii, kurşun kubbeli aydınlık camidir. Lakin bir minarelidir. Onu da yıldırım vurup yıkmıştır.

Ama Sultan Alaeddin Camii'ni Süleyman Han tamir etmiştir. Mimar Sinan Ağa eliyle. Ama bu cami çarşı içinde bulunduğundan cemaati çoktur.

Tahılpazarı Camii, Bey Camii, Defterdar Camii, Medrese Camii ve Ağa Camii. Ama Murad Han Camii'nden mükellef kurşunlu cami yoktur. Geri kalanları mescitlerdir.

Yeni hamam gayet hoştur. [350b] (---) (---) (---) camiine,

................ (1 satır boş) .................

Tokat'ta Ali Paşa Hamamı'na vakıftır ve yine Ali Paşa hayratıdır. Ulama Paşa Hamamı ve Beyler Çelebi Hamamı ve kırk hamam da saraylarda vardır.

Ve bütün ders yerleri yedi mahaldedir. Ama Murad Han Gazi Medresesi mamurdur. Ve on bir sıbyan mektebi var.

Ve hepsi yedi hanı var ve on sekiz yerde ab-ı hayat can bağışlayan çeşmeleri vardır. Bir konak yerden Süleyman Han getirip şehre sebil edip Deşt-i Kerbela şehitleri ruhlarını şad eylemiştir.

Ve toplam üç adet derviş tekkesi vardır. Ama darülkurra ve darülhadisi yoktur. Lakin yine her camide hadis ilmi ve tecvid ilmi şeyhleri vardır.

Ve üç yüz adet dükkan vardır. Her esnafı mevcuttur. Gerçi Türkistan şehirlerindendir ama yine maarif erbabı, nükteci çelebileri, alimleri, salihleri, şeyhleri, kadıları, yarandan gönül ehli gurbete düşmüş adamları, temiz hal ile bilinen mü'min ve muvahhid kimseleri vardır. Suyu ve havasının tatlılığından halkının yüzlerinin renkleri kırmızıdır, orta boylu iri adamlardır. Ve mahbub ve mahbubesi meşhurdur.

Halkı genellikle çukalar giyip salınırlar. Kadınları beyaz çarşaf bürünürler. Ve bağları ve bahçeleri çoktur, ama kışı da meşhurdur. Zira dördüncü iklimin ortasında bulunduğundan boylamı ( ---) saat ( ---) derece ve ( ---) dakikadır.

Ama kalesi şehir kıblesi tarafında celali ve cemali haşaratından emin olmak için dört köşe taş yapı güzel bir kaledir, ama küçükdür. Bir demir kapısı var. Dizdarı ve neferatları vardır. Ve bol bol cebehanesi, birkaç hanesi ve anbarları vardır. Allah bilir İslam ehli yapısıdır. Zira kefere yapısından bir eseri yoktur.

Çorum'un ziyaret yerleri: Şehir yakınında Şeyh Aşık Paşa oğlu Ulvan Çelebi: Orhan Gazi şeyhlerindendir. Pek çok te'lifleri vardır.