Bihar (Bihor)

Bihar (Bihor) hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Erdel Vilâyeti'nde böyle bir bakımlı, şenlikli ve İrem Bağı gibi büyük şehir ve eski nahiye yoktur. Menûçehr evlâtları zamanından beri eski evleri vardır. Böyle otu, bitkisi, sebzesi ve ürünleri bol ülke görmedim. Önce Seydî Ahmed Paşa ile sonra iki kere Serdar Ali Paşa ve Küçük Mehmed Paşa ile bu büyük nahiyeden yetmişer seksener bin esir ve bu kadar ganimet mallan alıp ovasında bu kadar bin İslâm askeri ve Tatarlar ile konmuştuk. Yüz binlerce hayvan otunu otluğunu yediği hâlde denizde damla ve güneşte zerre kadar eksilmedi. Ali Paşa ile (—) tarihinde gittiğimizde bu Bihar şehrini yerle bir etmiştik. 6 sene içinde öncekinden süslü, bakımlı ve şenlikli olmuştur. Bazı köyleri Varat Kalesi'ne tabidir. Şehri Şamos Nehri kenarında bir İrem Bağı'dır. Birov hâkimlerinin söylediklerine göre 23 bin şindire tahta örtülü evleri vardır. 70 adet büyük kilise, manastırlar, 350 su değirmeni ve 2 bin adet dükkân ile süslenmiş ve 70 bin İrem Bağı ile bezenmiş güzel şehirdir.

Suyu ve havasının hoşluğu ve mahbûbu ile mahbûbesinin tatlılığı bir diyarda yoktur ki bütün kadınları güzel yüzlü, uygun endamlı, hoş görünüşlü ve peri yüzlüdür ki söze gelseler Macarca çok güzel konuşup söyleşirler.

Beğenilenlerinden, beyaz ve has sipov ekmeği, çeşit çeşit eriği, elvan armudu ve her türlüsünden al yanaklı elması gayet meşhurdur. Hatta meyvelerini diğer beldelere hediye götürürler, henüz hoşluğu ve tazeliği kaybolmaz, uzun zaman içinde tadı lezzeti bozulmaz.

Bu şehrin çevresinde bağlar, şebekeli bostanlar ve bahçeler var ki gülistanları içinde akan akarsuları kenarında Havarnak köşklerinde dinlenip, dinçlik kazanıp yiyilip içilir. O kuş yuvası bağlar içinde bülbüllerin hoş nağmeli yanık sesleri insanın ruhunu dinlendirir.

Beğenilenlerinden, amber kokulu toprağının çamurundan Çin fağfuru gibi kâseler, rindiye ve sürahi testiler olur ki bir diyara mahsus değildir. Hatta bu kemter kul seyishanelerin heybelerine birkaç elvan kâse ve bardaklar koyup Rum'a getirdim, görenler [91a] Portekiz işi sandılar.

Kısacası bütün kefereleri ve kadınları çok becerikli ve marifetlidirler. Bu şehirde hakire çok saygı gösterip 200 adet pürsilâhlı yoldaş kefereler verdiler, Hısım Mehmed Paşa'nın verdiği kılavuzlar geriye dönüp gittiler.