Gaston (Gastouni)

Gaston (Gastouni) hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Mora paşasının hassı voyvodalığıdır. Ve 300 akçe payesiyle şerif kazadır. Nahiyesi (---) adet mamur köydür. Şeyhülislamı, nakibüleşrafı, nahiye naibi, kethüdayeri, yeniçeri serdarı, haraç ağası, muhtesib ağası, bacdarı ve ayanı kibarı var, ama vebadan dağlara kaçmışlar ve Bundukani Venediği yağmasından şehri haraba yüz tutmuştur.

Bu şehir, denizden 2 saat uzak bir mahsullü, geniş ve uçsuz bucaksız ovada kurulmuş olup 4 adet mahalle, 4 adet mihrap ve 200 adet kiremit örtülü biraz mamur kalmış bağlı ve bahçeli geniş evlerdir.

Çarşı içinde Eski Cami ve Yeni Cami vardır. Gerisi (---) adet mahalle mescitleridir.

Ve 1 adet medrese, 2 adet mektep, 100 adet dükkan, 1 han, 1 hamam ve 4 adet derviş tekkesi var, bunlardan Şeyh Mehmed Kadiri hankahı mamurdur. 100 neferden fazla sadık aşıkları vardır. Ve Şeyh (---) Tekkesi Halveti tarikatında ulu tekke olup nimeti yaşlı ve gençlere devamlı vardır.

Bağı bahçesi hesapsızdır. Daha önce bu uçsuz bucaksız ovanın çeşit çeşit mahsulleri tüm Venedik'i ve diğer Frengistan'ı beslerdi, zira Mora [265a] Vilayeti'nde bu ovadan, Arhoz Vadisi'nden, Eloz Ovası'ndan ve Lakoz vadilerinden mahsullü yeşillik ova yoktur. Ancak bu Gaston Ovası hepsinden büyük, otu bol, mahsullü, köy ve kasabalı mamur yerdir.

Beğenilenlerinden: Balı, yağı ve her sulu meyvesi övülür. Ancak yemesi hoş kirazı yeryüzünde yoktur, meğer İstanbul'un Hisar kirazı ola. Bir övüleni de, bu ovanın suyu ve havası Allah'ın emriyle camızına yaramıştır. Nice yüz bin kara camızları olup sürü sürü gezerler.

Bütün halkı Urumşa dillilerdir, ama Müslümanları tamamen tarikat ehli fakir dostu adamlardır. Reayaları Rum kefereleri olup hepsi başlarına bir çeşit manlifke beyaz şapka gibi tartur giyerler. Kadınları başlarına beyaz sarık sarar keferelerdir ki bir çeşit gülünç çehreli ve saçı sarıklı kanlardır. (---) (---) (---).

Gaston şehri ziyaret yerlerini bildirir: Evvela Kadiri Tekkesi'nin İrem Bağı içinde bir gül-i gülistan hıyabanda Delikli Baba mezarı: İsmi Şeyh Ali'dir. Yakınında Şeyh Araki mezarı, ona yakın Şeyh Ebubekir mezarı. Bunun yanında Şeyh Mehmed Şami, bu aziz Kadiri tarikatı önderlerinden bir ilahi aşk hünerlilerinden ulu sultan olup nice yüz menkıbeleri vardır. Allah sırrını aziz edip rahmet eylesin.