III. Murad (Muradiye) Camii

III. Murad (Muradiye) Camii hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Ondan aşağı Sultan III. Murad Camii, aydınlık bir camidir ki misli meğer İstanbul'da Eyyub Sultan yakınında Zâl Paşa Camii'dir. Gerçekten de bu Zâl Paşa bu cami şeklinde aynen yapılmıştır. Ancak bu selâtin camii olduğundan daha geniş ve süslücedir. İçi ve dışı yaldızlı, halkârî ve bukalemun nakışlıdır.

İki minaresi var ki her biri göklere yükselmiş şeşhane minarelerdir. Kadehleri öyle sanatlıdır ki mermer ustası buna var gücünü sarf edip ustalığını göstermiştir. Ta zirvesinde bulunan altın yaldızlı alemleri 5 saatlik yerden gözükür. Dikkatle bakıldığında insanın gözbebekleri kamaşır ve âlemi aydınlatan güneş yeryüzüne ışıklarını saldığında bu minarelerin abbasî alemlerine aksi vurunca bu iki alemin parıltısı Manisa şehrini ve onunla birlikte ovayı aydınlatır.

Büyük kubbesi üzerinde olan altın yaldızlı aleminin boyu 40 melikî ziradır, derler. Ve 40 bin saf altın ile yaldızlanmış, diye halk arasında söylenir. Gerçekten de yine öyle olmak ihtimali vardır. Zira bunun da ışığı öğle vaktinde parlayınca insan bir an bile bakmaya dayanamaz. Ta bu derece parlak ve yaldızlı alemdir.

Camiin minberi, mihrabı, şeyh kürsüleri, dört tarafındaki tabakaları, maksureleri, müezzinler mahfili, diğer avizeler, askıları, çeşit çeşit hüsn-i hatları, dört tarafında olan pencereleri, billur, Necef ve moran camları ve diğer eserlerinin özelliklerini birer birer anlatıp yazsak bir kitapçık olur. Ama taşra sofasında 6 adet yüksek mermer sütun üzerinde 5 ters dönmüş kâse gibi bukalemun nakışlı kubbeler vardır ki her birinin övgüsünde kalem kısa kalır.

Avlusu içinde olan gölgelik ağaçların altında, tam avlunun ortasında bir Hanefî havuzu var, içinde kat kadehler üzere fıskiyelerden insan boynu kalınlığında beyaz billur gibi âbıhayat fışkırmaktadır.

Bu avlunun 3 tarafı 50 adet medrese odaları ve bir yüksek kubbe dershanesi ile bezenmiş geniş ve iç açıcı avludur. Bu eserler baştan başa mavi kurşun örtülü yapılardır. Camiin kıble kapısının üzerinde tezhipli celî hatla tarihi böyle yazılıdır:

"Takarraba ile'l-azameti ve'l-ceberûti'r-mhmâniyye, ve tarakkaba ilâ âlemi rabbi'l-mülki ve'l-melekûti's-sultaniyye, halifetü's-sültanu'la'zam, malikü memaliki fi'l-âlem, zıllullâhu alâ kâffeti'l-ümem, mevlâ mülûkü’l-Arabi ve'l-Acem, es-sultan ibnus-sultan es-sultan, Ebü'lmuzaffer es-Sultan Murad Han, ibn Sultan Selim Han ibn Sultan Süleyman Han, hullide mülkühu ve ubbide saltanatuhu ilâ nihâyeti'ddevrân, essese hâze'l-camial-bünyân, er-rafî'a ve kâfet ve'l-bidâyetü, ilâ şehri muharremi’l-harâm, li-sene ihdâ ve seb'în ve tis'a mie" [971] yazılmıştır.

Yine bu cami kapısının iki tarafında yine beyaz mermerler üzerinde hüsn-i hat ile yazılan tarihtir:

Mâlik-i feyz-i bahr-i gevher-cûd
Şâh-ı mülk-i Hicâz [u] Rum [u] Irak
Câmi-i cümle-i kemal oldur
Yapdı bir cami-i bülend âfâk
Geldi bir ehl-i dil ziyaret içün
Dedi tarihi ka'betü'l-uşşâk. Sene 994