Ejderhan (Astrahan)

Ejderhan (Astrahan) hakkında Seyahatname'de yer alan bilgi:

Deşt-i Kıpçak'ın sonunda Edil Nehri'nin Hazar Denizi'ne karışan 18 kolundan biri yanında eski zamanda Tatar kavminin [168a] atası olan Cengiz Han'ın yaptığı taht merkezi idi. Sonra Kaytak Han'a, ondan Hülâgu Han'a, ondan Tohtamış Han'a değip o kadar mamur olur ki bir ucundan bir ucuna Tatar'ın çapar atlısı eremezmiş. Daha sonra (— ) tarihinde Mâveraünnehir'den Timur Han çıkıp bu şehri Tohtamış Han'a rağmen yerle bir eder. Ondan sonra Moskov kralı eline girip imar ederler. Hâlâ Moskov kralı hükmünde büyük Etil Nehri kenarında üçgen şekilli iç hisar ve altıgen şekilli dış hisar, sağlam Ejderhan'dır ki 3 kat şeddadi yapı güzel bir taş kaledir. Bu diyarlarda kalelere kirmen derler. Çepçevre büyüklüğü 14 bin adımdır. İç kalesi başka hendekli, şeddadi, üçgen şekilli, 2 bin adım büyüklüğünde ve iki kapılı kaledir.

Doğu ve kuzey tarafı Edil Nehri'dir. Batı tarafı, güneyi ve kıblesi tamamen Heyhat Sahrası'dır ki 80 merhalede Taman Adası vardır. 97 konaktan Kırım Adası önünden geçip ta Kılburun Kalesi'nde son bulur Heyhat Ovası'dır.

…

Ejderhan şehri imaretlerini bildirir

Eski zamanda bu şehir harap yatıp burada bir ejderha yürüyüp bütün Heyhat Sahrası’nda olan insanları ve bütün mahlukları yiyip nice vilâyetleri berbat eder. Sonra yiğit bir han bu ejderhayı katledip vilâyet güvenli olduğu için bu diyara Ejderhan derler. Hâlâ nice imar saraylar vardır. İç kalesinde 5 manastır ve 9 kilise vardır. Toplam 1.050 adet kamış ve saz örtülü mamur hanelerdir. Ama bu iç kale daracık olmak ile burada çarşı pazar yoktur.

Aşağı Kirmen varoşu

Tamamı 13 bin saz ve toprak örtülü mamur evlerdir. Ve 40 kilise, 17 manastır ve 7 mescit var, zira Heşdek kavmi Hülâgu Han'ın zulmünden dolayı Moskov'a sığınıp reaya olmuşlardır. Bunların bir fırkasını da Muhammed Buharî Saltık Bay, yani Sarı Saltık Sultan İslâm ile müşerref etmiştir.

Hâlâ Moskov Vilâyeti'nde 12 kere 100 bin adet Müslüman vardır. Kendilerinin söylediklerine göre 'Altıncı iklimin ortasından yedinci iklimin sonuna kadar Moskov Vilâyeti'nde 77 bin mihrabımız vardır" diye övünürler. "Krala adam başına senelik birer altın haraç veririz" dediler.

Bu Heşdek kavmi Moskov Vilâyeti'nde bizim reayamız gibi haraç verirler, ama içlerinde zeamet sahibi, beyler ve padişah zâdeleri var, onlar haraç vermeyip 150 bin askerle Moskov kralıyla bile cenge giderler.